شیمی کانی‌، دمافشارسنجی و جایگاه زمین‌ساختی ماگمای سازنده سنگ‌های آتشفشانی کرتاسه پسین منطقه کجید (جنوب لاهیجان، البرز شمالی)

سنگ‌های آتشفشانی منطقه کجید (جنوب لاهیجان) در دامنه شمالی البرز رخنمون دارند. بیشتر این سنگ‌ها ساختار بالشی نشان می‌دهند و با سریِ دایک‌های قطع‌کننده همراه هستند. برپایه، روابط سنگ‌چینه‌ای و سنگ‏‌آهک‌های پلاژیک میان‌بالشی، این سنگ‌های آتشفشانی به سن کرتاسه پسین هستند. بیشتر سنگ‌های‌ آتشفشانی منطقه کجید ترکیب بازیک دارند (الیوین‌بازالت و بازالت) و شمار کمی از آنها نیز در ترم‌های جدایش‌یافته‌تر (مانند: تراکی‌آندزیت و داسیت) جای می‌گیرند. مقدار فورستریت (fo) در فنوکریست‌های الیوین از 63 تا 83 درصد مولی است. بلورهای کلینوپیروکسن به‌صورت فنوکریست و نیز در زمینه سنگ هستند و ترکیب اوژیت تا دیوپسید دارند. مقدار na2o، al2o3 و tio2 در آنها به‌ترتیب 0/24 تا 0/68، 2/3 تا 6/53 و 1 تا 5/1 درصد وزنی است. افزون‌بر این، ترکیب کلی پلاژیوکلازها، لابرادوریت (an = 5168 درصد مولی) است. داده‌های به‌دست‌آمده از کاربرد روش‌های دمافشارسنجی‌ گوناگون برای کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و الیوین با یکدیگر همخوانی خوبی نشان می‌دهند. بررسی‌های دماسنجی گوناگون بازه دمایی نزدیک به 1100 تا 1250 درجه سانتیگراد را نشان می‌دهند و با دمای مذابی بازیک همخوانی دارند. افزون‌بر این، فشارسنجی کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز برای فنوکریست‌ها (4 تا 8 کیلوبار) و بلورهای زمینه سنگ (کمتر از 5 کیلوبار) نیز به‌ترتیب با ژرفای پوسته میانی زیرین و پوسته بالایی همخوانی دارد. برپایه شیمی کلینوپیروکسن، مذاب‌ها ترکیب بازالت آلکالن داشته‌ و در پهنه ماگمایی زمین‌ساختی درون‌صفحه‌ای (کافت درون‌قاره‌ای) پدیدآمده‌اند. حجم بزرگی از فوران‌های بازالتیِ کرتاسه پسین در البرز شمالی چه‌بسا با آنومالی چشمگیر دمایی در گوشته‌ همراه با بالاآمدن سست‌کره و فعالیت نقطه داغ/ پلوم گوشته‌ای در ارتباط بوده است.

Mineral chemistry, thermobarometry and tectonomagmatic setting of LateCretaceous volcanic rocks from the Kojid area (south of Lahijan, northern Alborz)

The volcanic rocks of Kojid area (south of Lahijan) crop out in northern Alborz. They show mainly pillow structure with numerous crosscutting dykes. Based on lithostratigraphic relationships and interpillow pelagic limestones, the volcanics are Late Cretaceous in age. The volcanics of Kojid area are predominantly basic in composition (olivine basalt and basalt) and minor more evolved suites such as trachyandesite and dacite. Olivine phenocrysts display forsterite (Fo) content of 63 to 83%. The phenocrystic and interstitial clinopyroxene crystals are augite to diopside in composition, with Na2O, Al2O3 and TiO2 contents of 0.24 0.68, 2.36.53 and 15.1 wt.%, respectively. Furthermore, plagioclase is labradorite (An%= 5168). The results of various geothermobarometric methods of clinopyroxene, plagioclase and olivine indicate good correlation with each other. Different thermometric calculations yielded temperatures in the range of 1100 to 1250 °C which are compatible with temperatures of basic melts. Moreover, clinopyroxene and plagioclase barometry of the phenocrysts (4 to 8 Kb) and interstitial phases (