مطالعۀ فرآیند شکل‌گیری پدیدۀ زباله‌گردی در شهر اهواز

پدیدۀ زباله‌گردی یکی از مسائل اجتماعی نوظهور و در حال گسترش در کلان‌شهرهای ایران است که زیست شهری را با چالش‌های متعددی مواجه کرده و تاثیرات زیادی بر زندگی فردی، بنیان خانواده و مدیریت شهری گذاشته است. هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ فرایند شکل‌گیری پدیدۀ زباله‌گردی در شهر اهواز است. در این راستا، از روش نظریه‌پردازی زمینه‌ای و شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند با استراتژی نمونه‌گیری نظری استفاده شده و با 22 نفر از زباله‌گردهای اهواز مصاحبه‌های عمیق صورت گرفته است. یافته‌ها نشان‌دهندۀ 12 مقولۀ فرعی شامل چالش‌های مسکن، تنگناهای معیشتی خانواده، فشارهای دوستان و بستر محیطی ملتهب، فقدان حمایت‌های نهادی کافی و پایدار، فقر فرهنگیِ تشدیدکنندۀ فقر معیشتی، تنش‌های عاطفی درون خانواده، بستر شکل‌دهندۀ راهبرد زیست معیشتی خودگردان، تقلا برای بقای معیشت خانواده، پیامدهای جسمی، روحی، زیست‌محیطی، اجتماعی و امنیتی است. همچنین، پنج مقولۀ اصلی شامل استیصال اقتصادی، فشارهای ساختاری، بستر فرهنگی تنش‌زا، اتخاذ راهبرد زیست معیشتی خودگردان و پیامدهای چندگانۀ پدیدۀ زباله‌گردی و یک مقولۀ هسته با عنوان «پدیدۀ زباله‌گردی به‌مثابۀ زایش تنش اجتماعی» شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان داد فرایند شکل‌گیری پدیدۀ زباله‌گردی از بسترهای اقتصادی و فرهنگی خانوادگی آغاز و توسط فشارهای ساختاری تشدید می‌شود. در چنین شرایطی، زباله‌گردها راهبرد زیست معیشتی خودگردان را اتخاذ می‌کنند و به‌طور فردی، گروهی یا خانوادگی مشغول به زباله‌گردی می‌شوند. آن‌ها مفهوم زباله‌گردی را به شغلی مستقل و در دسترس تقلیل می‌دهند که پیامدهای چنین کنشی، شامل مشکلات جسمی، روحی و زیست‌محیطی است. 

studying the formation process of the phenomenon of littering in the city of ahvaz

today, one of the emerging and expanding social issues in the big cities of iran is the phenomenon of littering, which has faced various challenges in urban life. these challenges have severely affected people’s lives, family foundations and urban management. the purpose of the upcoming research is to investigate the formation process of waste collection in the city of ahvaz. in order to achieve this goal, an in-depth interview was conducted with 22 waste collectors in ahvaz city using grounded theory method and targeted sampling method with theoretical sampling strategy. the findings include 12 subcategories. housing challenges, family livelihood crisis, pressure from friends and inflammatory environment, lack of sufficient and stable institutional support, cultural poverty intensifying livelihood poverty, emotional tensions within the family, the basis for the formation of a self-governing livelihood strategy, the struggle for the survival of the family livelihood, physical consequences, spiritual, environmental, social and security, 5 main categories; economic desperation, structural pressure, tension-causing cultural background, adopting a self-governing livelihood strategy and numerous consequences of the phenomenon of littering and a main category under the title of the phenomenon of littering as a generator of social tension. the results of the research show that the process of forming the phenomenon of littering starts from family economic and cultural backgrounds and is intensified by structural pressures. in such a situation, the garbage collectors adopt a self-managed livelihood strategy that they work in garbage collection as individuals, groups or families. they reduce the concept of scavenging to an accessible independent occupation, and the consequences of such an act are physical, psychological, environmental.