صدای فقر همه‌گستر در جامعه: فراترکیب مطالعات فقر در ایران (بازۀ زمانی سال‌های 1402-1390)

وجود و تداوم فقر، مانعی جدی برای پیشرفت جامعه است؛ ازاین‌رو لزوم شناخت و مبارزه با آن از اهداف نخستین حکومت‌ها انگاشته می‌شود. گستردگی پژوهش‌های در پیوند با فقر همراه با گوناگونی حوزه‌های علمی در این زمینه، تجمیع نتایج و بازبینی نظام‌مند در این زمینه را بایسته کرده است. پژوهش حاضر با روش‌شناسی کیفی از نوع فراترکیب، به بررسی پژوهش‌های مرتبط با فقر در مقالات منتشرشدۀ پژوهشگران ایرانی در بازۀ زمانی سال‌های 1390 تا 1402 پرداخته است. از میان 150 اثرِ منتشرشده در بازۀ زمانی موردنظر، تعداد 40 مقالۀ علمی-پژوهشی برای تجمیع و برون‌آوری داده‌ها گزینش شد. یافته‌ها نشان داد؛ بیشترین پژوهش‌ها در حوزۀ فقر مربوط به رشتۀ اقتصاد است. از دیدگاه روش‌شناسی، پارادایم کمّی از نوع الگوی اقتصادسنجی حاکم است.  بیشترِ تحقیقات کمّی، فقر را از دریچۀ آمار و نقشه بررسی کرده‌اند، بازنمایی فقر در جامعه و آشکارا نمودن تجربیات زیستۀ فقرا، چندان مورد توجه نبوده است. در بخش موضوعی، بیشتر تحقیقات در چهارچوب فقر عمومی (درآمد و معیشت) انجام شده‌اند. باوجوداینکه پژوهش‌های کیفی پیرامون فقر روبه فزونی است، اما این‌گونه مطالعات با بهره‌گیری از داده‌ها و یا تحلیل آثارِ ازقبل‌موجود انجام شده است که پیوستگی نزدیک و میدانی با مسئلۀ پژوهش ندارند. همچنین، در حوزۀ موضوعی با کمبود تحقیقات فقرپژوهی در حوزۀ زنان، کودکان، فقر قابلیتی، فقر پنهان و طبیعی‌سازی این مسئله به‌عنوان بخشی از تجربۀ زندگی روزمره در اثر رخدادهای اجتماعی خاص (کرونا، تحریم اقتصادی و تورم افسارگسیخته) روبرو هستیم. درنهایت، نتایج پژوهش‌های مختلف؛ نمایانگر گسترش روزافزون فقر در سراسر جامعه در سال‌های پایانی دهۀ 90 و شکل‌گیری ریخت و تجربۀ نوینی از فقر در میان گروه‌های اجتماعی تحت عنوان «فقر همه‌گستر» است که شرایط کنونی جامعه ازجمله ضعف وضعیت اقتصادی، کاهش رفاه اجتماعی و گسترش آسیب‌های اجتماعی می‌توانند پیامدهای آن در نظر گرفته شوند

the voice of widespread poverty in society (meta-analysis of poverty studies in iran: period 2011-2023)

considering the importance of poverty in the development and cohesion of society. the need to recognize and fight against it is one of the primary goals of governments. undoubtedly, the existence and continuation of poverty is a serious obstacle for the progress of society, and for this reason, knowing the state of poverty can be fruitful for coherent planning to eliminate or reduce it. the extent of poverty-related researches, along with the diversity of scientific fields in this field, has made it necessary to consolidate the results and present a systematic study in this field. the present research was conducted with a meta-composite qualitative method to examine the works related to poverty in the writings of iranian researchers between 1390 and 1402. by collecting the articles published in the desired period of time, 40 scientific and research articles were selected from among 150 works for collecting and extracting data. the research findings showed; most research in the field of poverty is related to the field of economics. from a methodological point of view, the quantitative paradigm of the econometric model prevails, and most of the quantitative researches have examined poverty through the lens of statistics, numbers, and maps, and there is not much room for the voice of poverty and the poor, the expression of the lived experiences of the poor, and the representation of poverty. most of the thematic part of the research has been done in the majority of general poverty (income and livelihood). although qualitative researches are increasing in the field of poverty research, but such studies have been conducted using data or analysis of already existing works and are not closely related to the research problem. also, in the subject area with a lack of research on poverty in the field of women, children, ability poverty, hidden and widespread poverty, and the normalization of this issue as a part of the daily life experience due to special social events (coronavirus, economic sanctions and rampant inflation). we are facing the results of various studies show; in the last years of the 90s, with the increasing spread of poverty throughout society, a new form of poverty in the form of the experience of poverty among social groups under the title of widespread poverty is evident, which can result from the weakness of the economic situation, the reduction of social well-being and the spread of social harms. conditions are available.