مطالعۀ جایگاه زبان‌های ملّی و محلی در اَسناد سیاستی جمهوری اسلامی ایران

این نوشتار، مطالعۀ جایگاه زبان ملّی و زبان محلی در سیاست‌های نهادی کشور را مدنظر دارد و برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوای کیفی اَسناد و سیاست‌های سه نهاد آموزش‌وپرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما و دیگر اسناد فرادست مهم و تاثیرگذار در این گستره (منشور حقوق شهروندی، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، نقشۀ جامع علمی کشور، سند چشم‌انداز 1404 و نقشۀ مهندسی فرهنگی کشور) بهره‌گیری شده است. از داده‌های پژوهش، 8 مقولۀ اصلی استخراج شد: زبان فارسی عنصر هویت‌بخش، پیوند هویت بومی با هویت ملّی رمز همبستگی فرهنگی و سیاسی، اشاعۀ زبان، خط و ادبیات فارسی در گسترۀ فراملّی، زبان فارسی به‌مثابۀ ابزاری برای ترویج دین، تقویت زبان و خط فارسی بستری برای ترویج علم، نشر و آموزش زبان فارسی، زبان رسانه و محیط آموزش، ضرورت توجه به زبان‌های محلی و مسئلۀ دوزبانگی و اولویت و لزوم توجه ویژه به تقویت زبان، ادبیات و خط فارسی. یافته‌ها دلالت بر آن داشت که در میان مقولات مستخرج از اسناد و سیاست‌ها، به‌غیراز دو مقولۀ «پیوند هویت بومی با هویت ملّی رمز همبستگی فرهنگی و سیاسی» و «ضرورت توجه به زبان‌های محلی و مسئلۀ دوزبانگی» که به حفظ زبان و هویت محلی پرداخته‌اند، در سایر مقولات تنها به تقویت و ترویج زبان ملّی اشاره شده است.

studying the position of national and local languages in the political documents of the islamic republic of iran

the purpose of this article is to study the position of the national language and the local language in the institutional policies of the country. the current research method is the analysis of the qualitative content of the documents and policies of the three institutions of education, culture and islamic guidance and radio and other important and influential documents in this field (citizenship rights charter, supreme council of cultural revolution, comprehensive scientific map of the country, vision document 1404 and the cultural engineering map of the country). 8 main categories were extracted from the research data: the persian language is an element of identity, the connection of the native identity with the national identity as a symbol of cultural and political solidarity, the spread of the persian language, script and literature in the transnational area, the persian language as a tool for promoting religion, strengthening the persian language and script. to promote science, publication and teaching of persian language, media language and education environment, the need to pay attention to local languages ​​and the issue of bilingualism and the priority and need to pay special attention to the strengthening of persian language, literature and calligraphy. the findings indicate that among the categories extracted from the documents and policies, apart from the two categories of connecting the native identity with the national identity, the code of cultural and political solidarity, and the need to pay attention to the local languages ​​and the issue of bilingualism, which is aimed at preserving the local language and identity in other categories, it is mentioned only to strengthen and promote the national language.