واکاوی ابعاد اجتماعی بحران کووید-19: مرور نظام‌مند مقاله‌های علمی-پژوهشی (1401-1399)

همه‌گیری کووید-19، کیفیت زندگی افراد و همچنین عملکرد نهادهای جامعه را برای مدت طولانی با مسائل فراوانی مواجه ساخت. پژوهشگران ایرانی دربارۀ آثار و پیامدهای مختلف این رخداد به کاوش پرداخته‌ و بخشی از دستاوردهای خود را در مجلات علمی بازتاب داده‌اند. آگاهی از دستاوردهای مساعی انجام‌شده، ازنظر علمی و کاربردی روشنگر خواهد بود. در این راستا می‌توان دو هدف را متصور شد؛ هدف نخست، شناسایی ویژگی‌های مقالات موجود از حیث مختصات نظری، روش‌شناختی و محتوایی و هدف دوم، شناسایی تاثیرات بحران کرونا بر جامعۀ ایران است. در تحلیل اطلاعات برگرفته از مقالات منتخب، از مفهوم بحران سیلویا والبی به‌عنوان یک ابزار فکر بهره گرفته شده است. با اتکا به روش مرور نظام‌مند تحقیقات پیشین، 93 مقالۀ مرتبط با این موضوع که در مجلات علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی کشور در بازۀ سال‌های 1399 تا 1401 منتشر شده بود، گزینش و بررسی شد. نتیجۀ تحلیل‌ها حاکی از آن است که بیشتر پژوهش‌ها در سطح خرد و با رویکردی توصیفی (39/8 درصد) و تبیینی-پیامدی (35/9 درصد) به مطالعۀ کووید 19 پرداخته‌اند. روان‌شناسی اجتماعی (19/2 درصد) و جامعه‌شناسی دین (14/1 درصد) بیش از حوزه‌های دیگر در مرکز توجه پژوهشگران بوده است. همچنین بیشتر پژوهش‌ها (41/5 درصد) کووید-19 را بحرانی تلقی کرده‌اند که شکل و صورت‌بندی اجتماعی را در برخی حوزه‌ها مانند دین‌داری، سبک‌های زندگی، الگوهای فراغت، مراسم سوگواری و روش‌های آموزش، تغییر داده است. در پایان، پاره‌ای خلاهای پژوهشی مربوط به مطالعۀ ابعاد اجتماعی کووید-19 مطرح شده است.

analyzing the social dimensions of the covid-19 crisis: a systematic review of scientific-research articles (2021-2022)

for a considerable period of time, the covid-19 epidemic has faced many issues with the quality of life of people as well as the performance of society institutions. iranian researchers have explored the various effects and consequences of this event and have reflected some of their achievements in scientific journals. knowledge of the achievements of the efforts made will be enlightening from a scientific and practical point of view. in this regard, two goals can be imagined. the first goal is to identify the characteristics of the existing articles in terms of theoretical, methodological and content coordinates, and the second goal is to identify the effects of the corona crisis on the iranian society.sylvia walby’s concept of crisis has been used as a thinking tool in the analysis of information taken from selected articles. relying on the systematic review of previous researches, 93 articles related to this topic that were published in social sciences and sociology journals of iran between 2021 and 2022 were selected and reviewed. the results of the analysis indicate that most of the researches have studied covid-19 at micro level and with a descriptive (39.8%) and explanatory-consequential (35.9%) approach. social psychology (19.2 percent) and sociology of religion (14.1 percent) have been in the center of researchers’ attention more than other fields. also, most of the researches (41.5%) have considered covid-19 as a crisis that has changed the shape and structure of society in some areas such as religiosity, lifestyles, leisure patterns, mourning ceremonies and education methods. at the end, some research gaps related to the study of the social dimensions of covid-19 have been raised.