انگارۀ مصرف دخانیات در بین نمونه‌ای از شهروندان تهرانی

مصرف دخانیات از مهم‌ترین عوامل تهدید کنندۀ سلامتی و شایع‌ترین عامل قابل پیشگیری مرگ‌ومیر در جهان است و یکی از استراتژی‌های مهم کنترل آن، شناخت انگارۀ مصرف آن در بین افراد است. بنا به این ضرورت، تحقیق حاضر با ترکیبی از روش‌شناسی‌های کمی (پیمایش) و کیفی (تحلیل محتوای کیفی) به‌صورت همگرا، به شناسایی انگارۀ مصرف دخانیات در میان شهروندان تهرانی پرداخته است. نمونۀ آماری تحقیق شامل دو گروه بود: گروه اول)610 نفر از شهروندان استفاده‌کننده از برنامه‌های پیشگیرانۀ کنترل دخانیات در هفتۀ بدون دخانیات در مناطق بیست و دوگانۀ شهرداری تهران، که با ترکیبی از روش‌های نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، تصادفی نظام‌مند و دردسترس انتخاب شدند. گروه دوم) 53 نفر از کارشناسان مرتبط با طرح »تهران شهر بدون دخانیات « که با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته‌ها نشان داد که شهروندان از نظر انگارۀ مصرف دخانیات شامل پنج دستۀ اصلیِ غیرسیگاری، سیگاری روزانه/ فعال، سیگاری قهار/ همیشگی، سیگاری ترک‌کرده و سیگاری تفننی/ اتفاقی می‌باشند. مصرف دخانیات در شهر تهران، پنج عامل اصلی شامل جوان‌بودن، قلیانی‌شدن، جنسیتی‌‌شدن، خانوادگی‌شدن و غیرطبقاتی‌شدن مصرف را تجربه می‌کند. همچنین، عوامل چندگانۀ فرهنگی (فرهنگ غلط فراموشی مشکلات به‌ویژه در بزرگسالان، کم/ ناآگاهی از خطرات استعمال دخانیات)، اجتماعی (فشار اجتماعی، مُدبودن)، روانی (رفع خستگی، دوری از غم‌ و غصه، اعتیادآوری دخانیات، رفع استرس، احساس بزرگی و شخصیت) و فردی (تجربه‌کردن، جذابیت بیشتر) مهم‌ترین دلایل مصرف دخانیات توسط شهروندان بودند. نتایج بر آن دلالت دارد که مصرف دخانیات در گروه‌های اجتماعی مختلف از انگارۀ یکسانی تبعیت نکرده است و به شرایط فردی، بینافردی،خانوادگی و ساختاری بستگی دارد.

The Pattern of Smoking among a Sample of Tehranian Citizens

Smoking is one of the most important threatening factors of health and the most common cause of mortality in the world. One of the important strategies to controll it is the recognition of its consumption pattern among individuals. According to this necessity, the present study has identified the pattern of smoking among Tehrani citizens with a combination of quantitative (survey) and qualitative (qualitative content analysis) methodologies in form of convergence. The statistical sample consisted of two groups: the first group) 610 citizens using tobacco control programs in the nonsmoking week in 22 districts of Tehranchr('39')s municipality, selected by a combination of multistage cluster, systematic random and convenience sampling strategies. The second group) 53 experts related to »TobaccoFree Tehran Programme «, were selected by simple random sampling strategy. The findings showed that citizens have the following five main categories of tobacco smoking: heavy smoker, daily smoker, occasional smoker, exsmoker, and never smoker/passive smoker. Smoking in Tehran expriences five mainstream including become young, become hookah, become gendered, become family, and become nonclass of consumption. Also, multiple cultural (wrong culture of forgetting problems especially in adults, lack of complete and correct knowledge of consumers about the dangers of smoking), social (social pressure, fashion), psychological (relieving fatigue, avoiding sadness, smoking addiction, relieving stress, feeling magnitude and personality) and individual factors (having experience, more attractiveness) were the main reasons for smoking by citizens. The results indicate that smoking in different groups does not follow the same pattern, and depending on the structural, family and interpersonal conditions, people have different motivations to use it.