بحران اخلاقی و عوامل اجتماعی موثر بر آن (پژوهشی در بین شهروندان تهرانی)

اخلاق به‌عنوان مجموعه‌قواعد مشترکی که کنش‌ها و رفتار را در جهت خیر اجتماعی، منظم و پیش‌بینی‌پذیر می‌کند، یکی از بنیان‌های اساسی نظم اجتماعی است. اکنون این نظم اخلاقی در جوامع مختلف با تهدید مواجه شده است. جامعه‌شناسان از چنین وضعیتی به‌عنوان بحران اخلاقی و آنومی نام می‌برند. این مقاله به بررسی بحران اخلاقی و عوامل اجتماعی موثر بر آن در پرتو نظریۀ آنومی می‌پردازد. جمعیت تحقیق، شهروندان تهرانی 18 سال به بالا در سال 1396 هستند. نمونه‌ای 400نفری از این جمعیت به روش خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انتخاب ‌شده است. روش پژوهش پیمایش بوده و برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه و داده‌های ثانویه استفاده ‌شده است. یافته‌ها نشان داد بیش از 93درصد پاسخ‌گویان وضعیت اخلاقی جامعه را بحرانی ارزیابی کرده‌اند. یافته‌‌های تبیینی نشان می‌دهد چهار متغیر احساس نابرابری، ضعف کنترل‌‌های اجتماعی، احساس نارضایتی و فردگرایی خودخواهانه، بیشترین تاثیر را در تلقی بحرانی از وضعیت اخلاقی جامعه دارند و 70درصد تغییرات آن را توضیح می‌دهند. بحران اخلاقی در جامعۀ ما بنا بر یافته‌های این پژوهش به تشدید عوامل بیگانه‌ساز و تضعیف عوامل یگانه‌ساز اجتماعی بر‌می‌گردد. اما، به زعم این پژوهش، این وضعیت بحرانی غیرقابل حل و تعدیل نیست. ‌با تلاش در جهت بازاندیشی ارزش‌ها و سنن فرهنگی و اخلاقی، تقویت عوامل یگانه‌ساز و تضعیف و تخفیف نیروهای بیگانه‌ساز، نظم اخلاقی بر جامعه حکم‌فرما خواهد شد. بدون چنین تلاش‌ها و تغییراتی، جامعه به ‌ناگزیر دورانی از آشفتگی اخلاقی را تجربه خواهد کرد.

Ethical Crisis and the Social Factors Affecting it(Research in Tehran)

Ethics from the point of view of sociology is one of the foundations of social order. But now such an order has been threatened in various societies. This situation is referred to as an ethical crisis . From the perspective of this research, Iranian society is in such a critical situation. This issue has been examined based on the anomie theory.The population of the research is Tehran citizens aged 18 years and over in 2017. A sample of 400 people from this population is selected by multistage cluster sampling. The research method was survey and data was collected using questionnaires and secondary statistical data.The objective and statistical findings and the subjective judgments of the respondents indicate an ethical crisis. The variables of perceived inequality, dissatisfaction, perceived weakness in social controls and individualism together explain 70% of the changes in ethical crisis.