تحلیل جامعه‌شناختی خودکشی در ایران (براساس آمار سال‌های 1389 تا 1393)

هدف این مقاله تحلیل جامعه شناختی پدیدۀ خودکشی در ایران در فاصلۀ سال های 1389 تا 1393 براساس آمار و داده های کلان کشوری است. افزایش 17 درصدی خودکشی در سال 1389 در مقایسه با سال 1388 و افزایش 5 درصدی در سال 1393 در مقایسه با سال 1392 بیانگر رشد خودکشی در این بازۀ زمانی است. با توجه به روند افزایشی خودکشی طی این دوره، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل آمارهای موجود، به دنبال تبیین عوامل مختلف اجتماعی و اقتصادی موثر بر خودکشی در این بازۀ زمانی بوده است. نتایج نشان داد که متغیرهای مستقل 6/82 درصد از واریانس نرخ خودکشی در ایران را تبیین می کنند که در این بین، تاثیر فشار اجتماعی (مبتنی بر نظریۀ اگنیو) بیشتر از همبستگی اجتماعی است. عامل فشار اجتماعی (طلاق، ضرب وجرح و توهین) منجر به افزایش خودکشی شده است. یافتۀ اساسی دیگر پژوهش مبتنی بر نظریۀ همبستگی (مبتنی بر نظریۀ دورکیم) بود. در این پژوهش بر دو بعد همبستگی اجتماعی (بعد اجتماعی و بعد اقتصادی) تاکید شده است. در بعد اقتصادی، یافته ها نشان داد هر اندازه، طی سال های موردمطالعه، نرخ مشارکت اقتصادی افزایش یافته است، تعداد خودکشی ها کاهش داشته اند و برعکس افزایش خودکشی با کاهش مشارکت اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری همراه بوده است. درواقع، مشارکت اقتصادی و رهایی از بیکاری به نوعی سبب ادغام فرد در زندگی اجتماعی می شود. مقایسه بین استان های مختلف نشان داد که رضایت بیشتر از زندگی، افزایش عرق ملی و اعتماد عمومی بیشتر به نوعی علقه های اجتماعی فرد را گسترش می دهد و احساس تعلق و همبستگی فرد به جامعه افزایش می یابد. رابطۀ متغیر تضاد نقش ها که صرفاً برای زنان آزمون شده بود با میزان خودکشی زنان تایید نشد، گرچه که رابطۀ بین آنها معکوس است. بر این اساس به نظر می رسد برای زنان مشارکت اجتماعی و اقتصادی دارای اهمیت بیشتری از سنگینی نقش است.

Sociological Analysis of Suicide in Iran Based on analysis of available statistics during 2010-2015

The main issue of this study is the analysis of the social factors that affect suicide in Iran. Emile Durkheim's suicide theory, Agnew's general strain theory, and Gibbs and Martin's status integration theory are the major ideas that have formed the theoretical framework of this research. After reviewing the main theoretical literature in this area, the independent variables of social solidarity, the relational strain, the presentation of negative stimuli and role conflict were used to explain the dependent variable of the suicide rate. This research was conducted using an analysis of available statistics. Available statistics have been collected from the statistical yearbook of the Statistical Center of Iran and Legal Medicine Organization. Data analysis has been done based on statistical methods using SPSS software. Using statistical tests of Pearson correlation and multivariate regression, reviews of the collinearity of the variables and factor analysis have been used to analyze the data. Based on the Factor analysis and regression test R2 (the amount of explained variance) equal to 0.826. The standard beta coefficient of social solidarity and social strain equal to 0.153 and 0.904 respectively. The relationship between role conflict and women's suicide cannot be verified. The relationship between these two variables is not direct but inverse. Accordingly, it seems that social and economic participation is more important than role overload for women.