گنجایش تورم‌پذیری خاک شهر یزد

چکیده- آسیب های وارد شده به برخی از سازه های مستقر در زمین های رسی در نقاط کویری کشور به ویژه شهر یزد و ابهام در تفسیر ساز و کار و علت این آسیب ها، شناسایی خصوصیات تورمی این خاک ها را ضروری می سازد. گنجایش تورم خاک شهر یزد با 30 نمونه گرفته شده از اعماق 5/1 تا 5/3 متری از مکان های مختلف ارزیابی شد. آزمایش‌های فیزیکی شامل تعیین حدود اتربرگ، دانه بندی به روش هیدرومتری، چگالی خشک طبیعی، درصد رطوبت، چگالی ویژه و درصد و فشار تورم، آزمایش‌های شیمیایی برای تعیین ترکیبات شیمیایی و کاتیون های موجود در خاک رس منطقه و آزمایش کانی شناسی (xrd) برای تعیین درصد کانی های رس موجود در خاک، انجام شده است. بر اساس ارزیابی غیرمستقیم، گنجایش تورم نمونه ها، بیشتر در گروه متوسط و پایین قرار گرفته و اندازه گیری مستقیم با دستگاه ادومتر نیز این موضوع را تایید کرده است. کانی های خاک، شامل ایلیت، و مونت‌موریلونیت و درصد کمی کایولینیت بوده، ولی کمبود کاتیون سدیم و وجود مقدار زیادی کاتیون کلسیم و آهک باعث شده که گنجایش تورم خاک زیاد نباشد. در بررسی عوامل ذاتی موثر بر تورم، ارتباط مستقیم میزان تورم با ویژگی‌های خمیری، درصد رس و درصد کاتیون سدیم و ارتباط معکوس آن با درصد آهک خاک مشاهده شد.