تبیین رابطـه تمـرکـزگـرایــی و توسعـه سیــاسـی در ایـران معاصـر (از مشـروطـه تـا انقـلاب اسـلامـی)

تمرکزگرایی ناظر بر تمرکز، تجمع و انحصار قدرت سیاسی است که با مرکزیت گرایی جغرافیایی همراه است، توسعه نیافتگی سیاسی نیز در فقدان افزایش کیفی ظرفیت سیاسی جامعه و عدم دستیابی به ابزارهای مشارکت و کثرت گرایی و نهادهای دموکراتیک خلاصه شده است. پس از استقرار مشروطه با تکوین نوعی کثرت گرایی و مشارکت مردمی و راه اندازی انجمن های ایالتی و ولایتی نوعی نظام سیاسی غیرمتمرکز توسط قاجار به رسمیت شناخته شد که مشارکت نمایندگانی از اقشار، طبقات و ولایات در ساختار سیاسی و اداری نمودی از آن بود. با استقرار سلطنت پهلوی، سیاست های مبتنی بر ایجاد نظام سیاسی متمرکز دولت در پیش گرفته شد و کشور در راستای ساخت ملت واحد و دولت یکپارچه در مسیر متمرکز شدن قرار گرفت. با ظهور پهلوی دوم، بازمانده شناسه های توسعه سیاسی به طور کلی از بین رفت. مقاله حاضر به بررسی رابطـه دو متغیر تمرکزگرایی به مثابه متغیر مستقل و توسعه سیاسی به عنوان متغیر وابسته پرداخته است. برای ارزیابی و آزمون فرضیه تحقیق و تحلیل داده ها از روش تحقیقِ توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است. پژوهش حاضر بر این فرض استوار است که بین دو متغیر تمرکزگرایی و توسعه سیاسی ارتباط معناداری وجود داشته و تمرکزگرایی نقش کلیدی در توسعه نیافتگی سیاسی ایران معاصر دارد و بر بنیاد نتایج پژوهش؛ توسعه نیافتگی سیاسی در ایران معاصر به نظام متمرکز سیاسی ـ اداری مرتبط است.