تحلیل رابطه سیاست خارجی وتوسعه اقتصادی: مقایسه دولت‌های خاتمی، احمدی نژاد و روحانی(1376-1396)

این مقاله تلاش دارد تا تاثیر جهت گیری سیاست خارجی را بر توسعه اقتصادی مورد بررسی قرار دهد. براین اساس سئوالی که مطرح می‌شود این است که نفس جهت‌گیری هر گفتمان در سیاست خارجی به چه صورت بر توسعه اقتصادی ایران تاثیرگذاشته است؟ فرضیه اصلی این پژوهش آن است که شاخصه‌های اقتصاد ایران همچون سرمایه گذاری مستقیم خارجی، رشد تولید ناخالص داخلی و صادرات و واردات غیرنفتی در دولت‌های خاتمی، احمدی نژاد و روحانی تحت تاثیر نوع جهت گیری سیاست خارجی آنها بوده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد صرف نظر از عناصر ثابت در سیاست خارجی ایران، سایر اقدامات سیاست خارجی ایران را می‌توان در چارچوب گفتمان‌های حاکم بر هر دولت ارزیابی کرد. هریک از این گفتمان‌ها؛ در چارچوب عناصر ثابت و ساختاری سیاست خارجی ایران، شیوه خاص خود برای تعامل با دنیا را برگزیدند که تاثیرات خاص خود را بر روند توسعه اقتصادی ایران داشته است. بدین ترتیب که شاخصه‌های مذکور در دوره خاتمی روند مثبت و در دوره احمدی نژاد روندی منفی و در دوره روحانی تحت تاثیر اجرایی نشدن برجام توسط غرب روندی نوسانی را نشان می‌دهد.

The Impact of Oil Revenues on the Statebuilding Process During the First Pahlavi Era

This paper seeks to explain how the oil revenues affected the statebuilding process during the Pahlavi era?Oil as the most important strategic commodity has never been isolated from the history of the world, but rather could shape it from the very beginning, especially in the second half of the twentieth century. The role of oil in various economic, political, and social aspects is considered common knowledge, the most influential of which is probably the statebuilding process. One of the most extensive experiences of the statebuilding in Iran was formed during 13001320, namely, the period of the Pahlavi regime, the experience that the past rulers failed to succeed in spite of their attempts to achieve it. When Reza Shah came into power, the oil price rose significantly, oil revenues along with other resources facilitated and accelerated the statebuilding process in four areas of the establishment of discipline, development of bureaucracy, institutionalization, and developmentalism for the poor country of Iran. However, Reza Shah failed to create the necessary logical balance between various areas of the state building due to his autarchy. The present research which is based on both the political economy and political sociology seeks to explain.