جریان سازی مذهبی آذربایجان در تحولات سیاسی ایران معاصر

تاریخ گواهی می دهد هیچ منطقه‌ای از ایران به اندازه آذربایجان دست خوش حوادث نشده است. آذربایجان مقاطع مهمی از تاریخ معاصر ایران را مرکزیت داشته و با پیشتازی در تحولات سیاسی کشور مسیر تاریخ ایران را تحت تاثیر داشته است. پژوهش حاضر به منظور تبیین عوامل سازنده حضور آذری ها و مبارزات آنان، در صدد پاسخ به این سوال است که چه عاملی محرک اصلی مردم آذربایجان برای اقدامات سیاسی و انقلابی بوده است؟ بدین منظور با استفاده از روش کتابخانه ای و بهره بردن از تاریخ شفاهی و آرشیو مجلات، تحولات اجتماعی بزرگ همانند قیام تنباکو، نهضت مشروطه، مقابله با فرقه دمکرات، قیام 29 بهمن 1356، دفع غائله خلق مسلمان و حماسه دی 1388 را مطالعه کرده و با ذکر شواهدی به این نتیجه رسیدیم که مهم ترین عاملی که در طول یک قرن گذشته آذربایجان را در عرصه سیاسی ایران نگه داشته است انگیزه های مذهبی بوده است و در مقابل هر گونه مبارزه یا حرکت سیاسی که در آذربایجان با هر انگیزه دیگر به وجود آمده با مخالفت مردم مواجه شده و به شکست انجامیده است.