بررسی اثر سرب و روی و نقش قارچ میکوریزا بر فعالیت آنزیم‌‌‌های آنتی‌اکسیدانت و بیومارکر‌های تخریب در یونجه، خلر و ماشک گل خوشه‌ای

به منظور بررسی اثر سرب و روی و نقش قارچ میکوریزا بر فعالیت آنزیمی و میزان بیومارکر‌های تخریب گونه‌‌های گیاهی یونجه، ماشک و خلر، این آزمایش به‌صورت گلدانی در سال 1391 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس انجام گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و در چهار تکرار بود. فاکتور‌ها شامل نوع خاک شامل: خاک طبیعی (s1)، خاک آلوده معادن سرب و روی (s2) و خاک آلوده شرکت کنستانتره روی (s3)، نوع گیاه شامل: یونجه (medicago sativa)، ماشک گل خوشه‌ای (villosa vicia) و خلر (lathyrus sativus) و قارچ میکوریزا (glomus intraradices) در دو سطح: مصرف و عدم مصرف (شاهد) بودند. جهت تهیه نمونه خاک‌‌‌های آلوده از خاک‌‌‌های زراعی آلوده مجاور کارخانه کنسانتره روی و معادن سرب و روی واقع در کیلومتر 10 استان زنجان استفاده شد. به‌طورکلی، میزان فعالیت تمام آنزیم‌‌های آنتی‌اکسیدانتی و بیومارکر‌های تخریب (به استثنای دی‌هیدروکسی‌گوآنوزین) در هر دو خاک‌‌های آلوده به فلز سنگین در مقایسه با خاک طبیعی (شاهد) بیش‌تر بود. با توجه به نتایج آزمایش، مصرف قارچ میکوریزا توانست میزان تمامی آنزیم‌‌های آنتی‌اکسیدانتی را در خاک‌‌های آلوده (s2 و s3) در مقایسه با خاک طبیعی (s1) در تمامی گونه‌‌های زراعی مورد مطالعه افزایش دهد. علاوه بر این، مصرف قارچ میکوریزا به دلیل جذب بیش‌تر فلزات سنگین به استثنای بیومارکر 8-oh-dg باعث افزایش بیومارکر‌های mda و d-t گونه‌‌های گیاهی در خاک‌‌های آلوده شد. به‌طورکلی، گیاه یونجه با تولید آنزیم cat و gpx بیش‌تر و ماشک گل خوشه‌ای با تولید آنزیمsod بالا‌تر نسبت به گونه گیاهی خلر احتمالاً توانسته است در مقابل تنش اکسیدی ناشی از فلزات سنگین سرب و روی که تولید رادیکال آزاد می‌کنند، مقابله کند. از بین گونه‌‌های گیاهی، یونجه بالا‌ترین میزان بیومارکر d-t و 8-oh-dg و نیز گونه ماشک بیش‌ترین میزان بیومارکر mda را به خود اختصاص دادند.