بررسی اثر مصرف نیتروژن بر عملکرد و ترکیبات ذخیره ای دانه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

به منظور بررسی اثر کاربرد نیتروژن بر بهبود عملکرد، اجزای عملکرد دانه و تغییر ترکیبات دانه گلرنگ رقم گلدشت، این آزمایش به‌صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در استان اردبیل در سال زراعی 1391 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح کود نیتروژن (منبع اوره 46 درصد) صفر، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. نتایج نشان داد که مصرف سطوح مختلف کود نیتروژن اثر معنی داری بر صفات اندازه‌گیری شده داشت. مصرف 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن سبب افزایش میزان کلروفیل (26 درصد)، پتاسیم (47 درصد) و کلسیم (27 درصد) و سبب کاهش سدیم (39 درصد) در اندام هوایی گیاه شد. بیش‌‌ترین تعداد طبق در بوته و دانه در طبق از مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد، درحالی‌که بالا‌ترین وزن صد دانه با مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌دست آمد. کم‌‌ترین و بیش‌‌ترین عملکرد دانه (5/1729 و 9/3087 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب در عدم مصرف کود و کاربرد 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. بین سطوح کودی 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تفاوت معنی داری در محتوای روغن مشاهده نگردید، ولی مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیش‌‌ترین کاهش درصد روغن (7/25 درصد) را به خود اختصاص داد. با وجود اثر منفی مصرف نیتروژن بر درصد روغن دانه، با افزایش مصرف کود عملکرد روغن افزایش یافت و بالا‌ترین مقدار آن (04/794 کیلوگرم در هکتار) از مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن به‌دست آمد. محتوای پروتیین دانه از 40/19 درصد در تیمار شاهد به 10/25 درصد در بالا‌ترین سطح کود افزایش یافت و هم‌چنین سبب افزایش میزان نیتروژن دانه ها شد. با توجه به اینکه در اکثر صفات اندازه گیری شده بین مقادیر 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن تفاوت معنی داری وجود نداشت به همین دلیل، به منظور کاهش هزینه‌های اقتصادی و زیست محیطی مصرف 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن را می‌توان توصیه نمود.in order to investigate the effect of nitrogen application on improving the yield, grain yield components and changing grain compositions of safflower goldasht cultivar, this experiment as a randomized complete blocks design was conducted with four replications in research station of college of agriculture of mohaghegh ardabili university in ardabil province in 2011 cropping year. treatments of experiment consisted of five levels of nitrogen fertilizer (urea source 46 percent) 0, 50, 100, 150 and 200 kilogram nitrogen in hectare. results showed that use of different levels of nitrogen fertilizer had a significant effect on measured traits. consumption of 200 kilogram in hectare nitrogen increased chlorophyll rates (26 percent), potassium (47 percent) and calcium (27 percent) and decreased sodium (39 percent) in plant. maximum number of head per plant and grain in head obtained from the consumption of 200 kilogram nitrogen in hectare, while the highest 100-grain weight was obtained with consumption 150 kilogram nitrogen in hectare. the lowest and highest grain yield (1729.5 and 3087.9 kilogram in hectare) was observed in lack of consuming fertilizer and application of 200 kilogeram nitrogen in hectare, respectively. between fertilizer levels of 50, 100 and 150 kilogram nitrogen in hectare, there was no significant difference in oil content, but consumption of 200 kilogram nitrogen in hectare allocated the highest reduction of the oil (25.7 percent). despite the negative impact of nitrogen consumption on grain oil percent, oil yield increased with increasing fertilizer consumption and its highest amount (794.04 kilogram in hectare) was obtained from using 150 kilogram nitrogen. the grain protein content was increased from 19.40 percent at the control treatment to 25.10 percent in the highest level of fertilizer and also caused increasing in the amount of grains nitrogen. as regards to this point that in the most measured traits there was no significant difference between the rates of 150 and 200 kilogram nitrogen, for this reason in order to reduce economic and environmental costs using 150 kilogram in hectare nitrogen can be recommended.