بررسی اثر گیاهان پوششی در تراکم و تاریخ‌های مختلف کاشت بر کنترل علف‌های هرز و عملکرد سویا

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر گیاهان پوششی در تراکم و تاریخ های مختلف کاشت بر کنترل علف های هرز و عملکرد سویا انجام گردید. آزمایش به صورت طرح فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های زراعی 1400-1399 و 1401-1400 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل تاریخ کاشت گیاهان پوششی در دو سطح (هم زمان و سه هفته بعد از کاشت سویا)، تراکم کاشت آن ها در دو سطح (توصیه شده و سه برابر توصیه شده) و نوع گیاه پوششی در 12 سطح (شامل جو پاییزه، یولاف زراعی، چاودار پاییزه، گندم پاییزه، شبدر برسیم، شبدر ایرانی، شبدر لاکی، شبدر شیرین زرد، شبدر قرمز، یونجه یکساله، خلر و ماشک گل خوشه ای) بود. همچنین، دو تیمار شاهد نیز، به صورت کشت خالص سویا (بدون کشت گیاه پوششی) همراه با سم پاشی و بدون سم پاشی علیه علف های هرز در کنار هر تکرار در نظر گرفته شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر ساده و برهم کنش تیمارهای آزمایش در اکثر صفات معنی دار بود. کم ترین تراکم علف های هرز، مربوط به تیمار کشت ماشک گل خوشه ای در بین ردیف های سویا در سال دوم و در تاریخ دوم (به میزان 78/5 بوته در مترمربع) بود که با  تیمار شبدر برسیم در یک گروه آماری مشترک بود. کم ترین میزان زیست توده علف های هرز نیز در تیمار کشت شبدر برسیم در بین ردیف های سویا در تاریخ کاشت دوم و تراکم کاشت سه برابر توصیه شده به میزان 3 گرم در مترمربع به دست آمد. کلیه گیاهان پوششی مورد مطالعه در تاریخ کاشت اول و تراکم سه برابر توصیه شده بیش ترین زیست توده را دارا بودند. شبدر برسیم با تولید بالاترین زیست توده (02/137 گرم در مترمربع) در رتبه اول قرار داشت. بیش ترین درصد روغن دانه سویا در سال دوم و در تاریخ اول و تراکم دوم (به میزان 79/23 درصد) به دست آمد. در بین گیاهان پوششی، کشت ماشک گل خوشه ای در بین ردیف های سویا، به دلیل رشد سریع و سازگاری بیش تر با منطقه، حداقل رقابت با گیاه اصلی و همچنین کنترل بهتر علف های هرز موجب افزایش بیش تر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، درصد پروتئین دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت سویا شد. در نهایت، حداکثر عملکرد دانه سویا در تاریخ کاشت دوم و تراکم سه برابر توصیه شده در گیاه پوششی ماشک گل خوشه ای به میزان 3616 کیلوگرم در هکتار حاصل گردید. لذا، توصیه می شود در جهت رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار در این مناطق از این گیاه پوششی استفاده گردد.  

investigating the effect of cover crops in density and different planting dates on weed control and soybean yield

the present research was conducted in order to investigate the effect of cover crops in density and different planting dates on weed control and soybean yield. the experiment was conducted as a factorial design in the form of a randomized complete block design with three replications during growth seasons of 2020-2021 and 2021-2022 in the research farm of the agricultural and natural resources research and training center of ardabil province (moghan). the studied factors include the date of planting cover crops in two levels (at the same time and three weeks after soybean planting), their planting density in two levels (recommended and triple recommended) and the type of cover crop in 12 levels (including autumn barley, oats, autumn rye, autumn wheat, berseem clover, persian clover, crismon clover, yellow sweet clover, red clover, annual alfalfa, chickling pea and hairy vetch). also, two control treatments were considered in the form of pure soybean cultivation (without cover crop cultivation) along with spraying and without spraying against weeds next to each replication. the variance analysis of the data showed that the simple and intraction effect of the study treatments was significant in most of the traits. the lowest density of weeds was related to the treatment of hairy vetch in between the rows of soybeans in the second year and on the second date (at the rate of 5.78 plants per square meter), which was achieved with the berseem clover treatment in it was a common statistical group. the lowest amount of weed biomass was also obtained in the treatment of berseem clover among soybean rows on the second planting date and the triple recommended planting density of 3 grams per square meter. all the cover crops studied had the highest biomass on the first sowing date and the triple recommended.. berseem clover with the highest biomass production (137.02 grams per square meter) was ranked first. the highest percentage of soybean oil was obtained in the second year and on the first date and the second density (23.79%). among the cover crops, the cultivation of hairy vetch among the rows of soybeans, due to its fast growth and greater adaptation to the region, minimal competition with the main plant and also better control of weeds, causes a greater increase the plant height, biological yield, seed protein percentage, seed yield and soybean harvest index were measured. finally, the maximum yield of soybeans was obtained on the second planting date and triple recommended density in the cover crops of the hairy vetch at the rate of 3616 kg per hectare.  therefore, it is recommended to use this cover crop in order to achieve the goals of sustainable agriculture in these areas.