اثر اسید هیومیک گوگرد ‌دار و تراکم کاشت بر رشد و عملکرد ارقام لوبیا چیتی

به منظور بررسی تاثیر اسید هیومیک گوگرددار و تراکم کاشت بر رشد و عملکرد لوبیا چیتی، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در شهرستان بجنورد اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل: تراکم گیاهی (در سه سطح 11، 20 و 29 بوته در متر مربع)، اسید هیومیک گوگرد دار (در سه سطح صفر (بدون اسید هیومیک)، 4 و 6 لیتر در هکتار) و ارقام لوبیا چیتی (کوشا، غفار) بود. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به رقم کوشا در  تراکم 29 بوته بود. صفت ارتفاع بوته در رقم غفار بیشتر از رقم کوشا تحت اثر تراکم کاشت قرار گرفت. رقم کوشا بیشترین تعداد دانه در غلاف را داشت. با افزایش تراکم در هر سطح، تعداد غلاف در بوته لوبیا چیتی در رقم کوشا کاهش یافت. در رقم کوشا در تراکم 11 بوته، فاکتور اسید هیومیک گوگرددار سبب تغییر معنی داری بر تعداد دانه در غلاف نشد، اما در تراکم های بالاتر، با افزایش اسید هیومیک، تعداد دانه در غلاف افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه لوبیا، در رقم کوشا همراه با اسید هیومیک 6 لیتر در هکتار مشاهده شد. البته برهمکنش اثر تراکم و اسید هیومیک روی عملکرد دانه نشان داد که بالاترین میزان عملکرد دانه لوبیا مربوط به تراکم 20 بوته در متر مربع به همراه اسید هیومیک گوگرددار 6 لیتر در هکتار بود. با افزایش تراکم بوته، میزان عملکرد بیولوژیک در هر دو رقم افزایش یافت. همچنین مشاهده شد که در سطح عدم کوددهی اسید هیومیک، میزان کلروفیل کل رقم‌ کوشا و غفار، تحت اثر تراکم‌ قرار نگرفتند، اما با افزایش میزان اسید هیومیک، میزان کلروفیل کل در هر دو رقم افزایش معنی داری داشت و بیشترین میزان این صفت در سطح 6 لیتر در هکتار اسید هیومیک و در تراکم‌های 11 و 20 بوته در رقم کوشا و تراکم 11 بوته در رقم غفار بود.  

effect of sulphurous humic acid and plant density on the growth and yield of pinto beans (phaseolus vulgaris l.) cultivars

in order to study the effect of humic acid and plant density on pinto been (phaseolus vulgaris l.) a factorial experiment was conducted based on a randomized complete blocks design with 3 replications in the bojnord city located in north east of iran during the year 2022. the experimental factors included: plant density at three levels including 11, 20, and 29 plants per square meter, sulfur-containing humic acid (0 (no application humic acid) 4 and 6 liters per hectare) and pinto bean (phaseolus vulgaris l.) cultivars (kosha and ghafar). the results of experiment showed that the highest plant height was related to the kosha cultivar at density of 29 plants per squer meter. however, the plant hight of ghafar cultivar was more affected by the plant density than the kosha cultivar. kusha cultivar had the highest number of seed per pod. with increasing of plant density, the number of pods per plant decreased in both cultivars of pinto bean (kosha and ghafar). in kosha cultivar at plant density of 11, sulfur-containing humic acid factor did not significantly affected the number of seeds in pods. however, at higher densities, with increasing of humic acid application, the number of seeds in the pod increased. the highest seed yield was observed in the kosha cultivar with application 6 liters of humic acid per hectare. the interaction effect of plant density and humic acid on seed yield showed that the highest bean seed yield was related to the density of 20 plants per square meter along with sulfur humic acid of 6 liters per hectare. the biological yield of kosha cultivar was 11.8% higher than ghafar cultivar. with increasing the plant density, the biological yield increased. based on results, the highest biological yield was observed in the density of 29 plants, which increased by 41.3% compared to 11 plant density. it was also observed that at the level of no humic acid fertilization, the amount of total chlorophyll of of kosha and ghafar cultivars were not affected by plant density. however, with increasing of humic acid application, the amount of total chlorophyll in both cultivars significantly increased, so that the highest amount of this trait was observed at level 6 liter per hectare of humic acid and at the densities of 11 and 20 plants in kosha and the density of 11 plants in ghafar cultivar.