اثر کشت نشایی بر عملکرد و کارآیی مصرف آب سورگوم علوفهای در تاریخهای مختلف کاشت

به‌منظور بررسی اثر کشت نشایی بر بهره‌وری آب برای تولید علوفه تازه، ماده خشک، پروتئین و انرژی در ارقام سورگوم علوفه ای تحت تاریخ‌های مختلف کاشت، آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی سال زراعی 1396 انجام شد. تاریخ های کاشت در چهار سطح (10 تیر، 20 تیر، 1 مرداد و 10 مرداد) به‌عنوان عامل اصلی و فاکتوریلِ روش‌های کاشت (کشت مستقیم بذر و کشت نشایی) و ارقام سورگوم (اسپیدفید و پگاه) به‌عنوان عامل فرعی بررسی شدند. نتایج نشان داد که تاخیر کاشت از 10 تیر به 20 تیر، 1 مرداد و 10 مرداد سبب شد عملکرد ماده‌ی خشک به‌ترتیب 12.96، 22.31، 35.06 درصد، کارآیی مصرف آب برای تولید ماده‌ی خشک به‌ترتیب 8.41، 6.47 و 11.07 درصد و عملکرد پروتئین قابل‌هضم به‌ترتیب 6.36، 13.52 و 23.26 درصد کاهش یابد. روش کشت نشایی نسبت به کشت مستقیم بذر در تاریخ‌های کاشت 10 تیر، 20 تیر، 1 مرداد و 10 مرداد به‌ترتیب 14.77، 7.81، 8.04 و 19.11 درصد عملکرد ماده‌ی خشک، 28.24، 18.02، 16.64 و 18.41 درصد کارآیی مصرف آب برای تولید ماده‌ی خشک و 10.36، 5.57، 1.45 و 7.71 درصد عملکرد پروتئین قابل‌هضم را افزایش داد. تفاوت رقم پگاه نسبت به هیبرید اسپیدفید در تاریخ‌های کاشت 10 تیر، 20 تیر، 1 مرداد و 10 مرداد برای عملکرد ماده‌ی خشک به‌ترتیب 26.82، 21.19، 11.33 و 5.66- درصد، برای کارآیی مصرف آب برای تولید ماده‌ی خشک به‌ترتیب 8.09-، 0.08، 0.53 و 5.66- درصد و برای عملکرد پروتئین قابل‌هضم به‌ترتیب 18.45، 15.14، 19.75 و 5.16 درصد بود. به‌طورکلی بالاترین کارآیی مصرف آب برای تولید علوفه تر، ماده‌ی خشک و پروتئین قابل‌هضم (به‌ترتیب 29.55، 6.75 و 0.34 کیلوگرم بر مترمکعب آب) با نشاکاری هیبرید اسپیدفید در تاریخ 10 تیرماه حاصل شد؛ بنابراین تیمار مذکور برای رسیدن به حداکثر بهره‌وری آب به‌خصوص در شرایط محدودیت منابع آبی قابل‌توصیه خواهد بود.

effect of transplanting on the yield and water use efficiency of forage sorghum in different planting dates

in order to investigate the effect of transplanting on water productivity for fresh forage, dry matter, protein and energy production in forage sorghum cultivars under different planting dates, a split-plot factorial experiment was conducted based on a randomized complete blocks design with three replications at karaj seed and plant improvement institute during 2017 cropping year. planting dates at four levels (july 1st, july 10th, july 23rd and august 1st) as the main factors and the factorial of planting methods (direct seed sowing and transplanting) and sorghum cultivars (speedfeed and pegah) as the sub-factors were investigated. the results showed that delay in planting date from july 1st to july 10th, july 23rd and august 1st caused a decrease in dry matter yield of 12.96, 22.31, 35.06 percent, respectively, water use efficiency for dry matter production 8.41, 6.47 and 11.07 percent, respectively, and the yield of digestible protein 6.36, 13.52 and 23.26 percent, respectively. the transplanting method compared to direct seed sowing at the planting dates of july 1st, july 10th, july 23rd and august 1st increased dry matter yield 14.77, 7.81, 8.04, and 19.11 percent, respectively, water use efficiency for dry matter production 28.24, 18.02, 16.64, and 18.41 percent and the yield of digestible protein 10.36, 5.57, 1.45 and 7.71 percent. the difference between pegah cultivar and speed feed hybrid at the planting dates of july 1st, july 10th, july 23rd and august 1st sequentially recorded as 26.82, 21.19, 11.33 and -5.66 percent for dry matter yield, -8.09, 0.08, 0.53, and -5.66 percent for the water use efficiency for dry matter production, and 18.45, 15.14, 19.75, and 5.16 percent for the yield of digestible protein. overall, the highest water use efficiency for the production of fresh forage, dry matter and digestible protein (29.55, 6.75 and 0.34 kilograms per cubic meter of water, respectively) was obtained by the transplanting of speedfeed hybrid on the july 1st; therefore, this treatment can be recommended to achieve the maximum water productivity, especially in the conditions of limited water resources.