اثر اسید سالیسیلیک بر برخی صفات اگروفیزیولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپ های سویا در شرایط تنش کم آبی

به منظور بررسی تاثیر کاربرد اسید سالیسیلیک در ایجاد مقاومت به تنش کم آبی، پژوهشی در مزرعه ی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مغان در سال های 1394 و 1395 به صورت اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی تیمار های آبیاری براساس تبخیر از تشتک تبخیر کلاسa، در سه سطح آبیاری پس از 100، 135 و 170 میلی متر تبخیر (به ترتیب شرایط بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید کم آبی) و تیمار های فرعی شامل ژنوتیپ های سویا (williams ، l17 و d42x19) و محلول پاشی اسید سالیسیلیک در سه سطح (صفر، 0.4 و 0.8 میلی مولار) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد تنش کم آبی ارتفاع بوته، تعداد گره در ساقه، روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی را در ژنوتیپ های سویا به طور معنی داری کاهش داد. میزان کاهش عملکرد دانه 38 درصد در تنش متوسط و 46 درصد در تنش شدید نسبت به تیمار عدم تنش بود. کاربرد 0.4 میلی مولار اسید سالیسیلیک موجب بهبود صفات فوق بخصوص در ژنوتیپ williams شد. افزایش فواصل آبیاری و کاربرد اسید سالیسیلیک بویژه در غلظت 0.4 میلی مولار موجب افزایش میزان غلظت اسید های آمینه لیزین و متیونین شد. بیشترین میزان لیزین در ژنوتیپ williams در شرایط تنش شدید و بیشترین میزان متیونین در ژنوتیپ d42xi9 در شرایط تنش متوسط مشاهده شد. بیشترین فعالیت آنزیم های پلی فنل اکسیداز در ژنوتیپ d42xi9 و بالاترین میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون رداکتاز در ژنوتیپ williams در شرایط تنش کم آبی شدید مشاهده گردید و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک (0.4 میلی مولار) موجب افزایش فعالیت این آنزیم ها در شرایط بدون تنش و در شرایط تنش خشکی شد. افزایش شدت تنش موجب افزایش غلظت تری هالوز شد. اما تاثیر تنش بر میزان تری هالوز در ژنوتیپ williams بیشتر از سایر ژنوتیپ ها بود. با کاربرد اسید سالیسیلیک میزان تری هالوز در همه ژنوتیپ ها افزایش یافت، غلظت موثر اسید سالیسیلیک برای افزایش تری +هالوز، 0.8 میلی مولار بود. تشدید تنش و کاربرد اسید سالیسیلیک موجب افزایش تجمع فلاونوئید در همه ژنوتیپ ها و به خصوص در ژنوتیپ  l17 شد. در این بررسی ژنوتیپ williams  به دلیل فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی بهتر و  عملکرد دانه بیشتر نسبت به سایر ژنوتیپ ها (12 درصد عملکرد دانه بیشتر نسبت به ژنوتیپ l17 و 6 درصد نسبت به ژنوتیپ d42xi9) حساسیت کمتری به تنش خشکی نشان داد و کاربرد اسید سالیسیلیک در شرایط بدون تنش و تنش موجب افزایش عملکرد دانه در ژنوتیپ های سویا شد.

: the effect of salicylic acid on some agrophysiological and biochemical traits of soybean genotypes under drought stress conditions

abstract  in order to study the effect of using salicylic acid in inducing tolerance mechanisms to drought stress, a research was carried out in the field of moghan agriculture and natural resources research center in 2014 and 2015 as a split factorial in three replications. the main factor includes irrigation treatments based on evaporation from class a evaporation pan (100, 135 and 170 mm evaporation) and secondary treatments including soybean genotypes (williams, l17 and d42x19) and salicylic acid foliar spraying (0, 0.4 and 0.8 mm). the results of composite analysis showed that drought stress significantly reduced plant height, number of nodes per stem, days to flowering and days to maturity in soybean genotypes. seed yield was reduced by 38% in moderate stress and 46% in severe stress compared to control. drought stress and application of salicylic acid, especially at a concentration of 0.4 mm, increased the concentration of amino acids such lysine and methionine. the highest amount of lysine was observed in williams genotype under severe stress conditions and the highest amount of methionine was observed in d42xi9 genotype under moderate stress conditions. the highest level of activity of polyphenol oxidase enzymes in d42xi9 genotype and the highest level of glutathione reductase enzyme activity in williams genotype was observed under severe drought stress conditions. foliar spraying with salicylic acid (0.4 mm) increased the activity of these enzymes in both stressed and non- conditions. intensity of stress caused an increase in concentration trihalose. but the effect of stress on the amount of trihalose in williams genotype was more than other genotypes. with the application of salicylic acid, the concentration of trihalose increased in all genotypes, and the effective concentration of salicylic acid to increase trihalose was 0.8 mm. drought stress and application of salicylic acid increased flavonoid accumulation in all genotypes and especially in l17 genotype. drought stress significantly reduced plant height, number of nodes, days to flowering, days to maturity and seed yield in soybean genotypes, while the use of 0.4 mm salicylic acid improved the above traits, especially in the williams genotype. in this study, williams showed less sensitivity to drought stress (12% more seed yield than l17 genotype and 6% more than d42xi9 genotype) due to higher antioxidant enzyme activity and higher seed yield compared to other genotypes, and the use of salicylic acid in non-stressed and stressed conditions increased seed yield in soybean genotypes.