پاسخ‌های مورفو-فیزیولوژیکی گیاه گلرنگ به انواع خاک‌ورزی در شرایط دیم

باتوجه به اهمیت کشت گیاهان روغنی دیم و امکان وارد کردن آنها در تناوب با گندم، در مطالعه حاضر واکنش های صفات مورفو-فیزیولوژیکی گیاه گلرنگ (carthamus tinctorius) در پاسخ به انواع خاک ورزی در شرایط دیم مورد ارزیابی قرار گرفت. این آزمایش برپایه طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های زراعی 1398-1396 و در مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان اجرا شد. تیمارها به صورت کاشت گلرنگ در سیستم های کشت مستقیم، کم خاک ورزی و خاک ورزی مرسوم اعمال گردیدند. نتایج این آزمایش نشان داد که انواع خاک ورزی باعث ایجاد تغییرات در صفات مورفو-فیزیولوژیکی گیاه گلرنگ گردید. بیش ترین عملکرد (796 کیلوگرم بر هکتار) به صورت معنی داری مربوط به گیاهان تحت کشت مستقیم بود که به ترتیب 8/24 و 40 درصد نسبت به کم خاک ورزی و کشت مرسوم افزایش نشان داد. در سیستم کشت مستقیم، رطوبت نسبی برگ (69 درصد)، کلروفیل کل (01/2 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ)، شاخص سطح برگ (8/2) به ترتیب نسبت به کم خاک ورزی و کاشت مرسوم به صورت معنی داری بیشتر بودند. بیش ترین مقدار آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز (به ترتیب 085/0 و 72/0 واحد میلی گرم پروتئین در دقیقه) در برگ گیاهان کشت شده به روش کشت مرسوم مشاهده شد. در کشت مرسوم میزان کلونیزاسیون و اسپوریزاسیون قارچ های مایکوریزا کاهش معنی داری را نسبت به دو تیمار دیگر داشتند. در نهایت صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی مرتبط با عملکرد در کشت مستقیم و کم خاک ورزی نسبت به کشت مرسوم وضعیت مطلوب و پایدارتری را نشان داد.

the morpho-physiological responses of safflower to different types of tillage in rainfed conditions

considering the importance of cultivating rainfed oil plants and the possibility of introducing them in rotation with wheat, in the present study, the reactions of the morpho-physiological traits of safflower (carthamus tinctorius) in response to different types of tillage in rainfed conditions were evaluated. the experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications at saral rainfed agricultural research station of kurdistan during 2017-2019 seasons. the treatments were no-tillage, reduced tillage, and conventional tillage systems. the results of this experiment showed that the types of tillage caused changes in the morpho-physiological traits of the safflower. the highest yield (796 kg/ha) was obtained from no-tilllage system, which showed an increase of 24.8 and 40 percent compared to reduce tillage and no-tillage, respectively. in the no-tillage system, relative water content (69%), chlorophyll (2.01 mg/gr fresh weight of leaves) and leaf area index (2.8) were respectively higher than reduce tillage and conventional tillage. the highest amount of catalase and superoxide dismutase enzymes (0.085 and 0.72 units mg protein per minute, respectively) was observed in the leaves of plants cultivated by conventional system. in conventional tillage, the root colonization and sporulation were decreased significantly compared to the other two tillage systems. finally, the physiological and biochemical traits related to yield in no-tillage and reduce tillage showed a more favorable and stable situation than conventional tillage.