اثر محلول‌پاشی نانو‎ ‎ذرات (‎آهن و سیلیکون‎(‎‌ بر عملکرد، مولفه‌های پر شدن دانه و برخی صفات ‌فیزیولوژیک گلرنگ در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی

خشکی یکی از شدیدترین تنش های محیطی است که نقش بسزایی در کاهش عملکرد در مناطق خشک و نیمه خشک دارد. در این راستا، کاربرد سیلیکون در ترکیب با عناصر ریزمغذی مانند آهن و آبیاری تکمیلی یک استراتژی جدید و نوآورانه برای غلبه بر اثرات مخرب خشکی است. از این رو به‌ منظور بررسی اثر محلول‌پاشی نانوذرات (آهن و سیلیکون) بر عملکرد، مولفه‌های پرشدن دانه و برخی صفات فیزیولوژیک گلرنگ در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل (آلاروق) در سال زراعی 1401-1400 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی سطوح آبیاری (عدم آبیاری یا کشت دیم، آبیاری تکمیلی در 50 درصد مراحل تکمه‌دهی و گل دهی به ترتیب معادل کد 55 و 65 مقیاس bbch) و محلول‌پاشی نانوذرات (محلول‌پاشی با آب به‌عنوان شاهد، محلول‌پاشی 1 گرم در لیتر نانواکسید آهن، محلول‌پاشی 50 میلی گرم درلیتر نانوسیلیکون، محلول‌پاشی توام 0.5 گرم در لیتر نانواکسید آهن و 25 میلی گرم در لیتر نانوسیلیکون) شامل می شدند. نتایج نشان داد که محلول‌پاشی توام نانوذرات (آهن و سیلیکون) در شرایط آبیاری تکمیلی در مرحله تکمه‌دهی شاخص کلروفیل (35.44 درصد)، محتوای نسبی آب (44.25 درصد)، هدایت روزنه‌ای برگ (32.93 درصد)، سرعت و طول دوره موثر پر شدن دانه (به ترتیب 7.47 و 36.33 درصد)، تعداد دانه در طبق (45.06 درصد)، وزن هزاردانه (53.06 درصد) و عملکرد دانه (43.77 درصد) را نسبت به شرایط عدم محلول‌پاشی نانوذرات تحت شرایط دیم افزایش داد. بر اساس نتایج این بررسی، به‌نظر می‌رسد محلول‌پاشی نانوذرات و انجام آبیاری تکمیلی می‌تواند به عنوان یک روش آسان، سریع و موثر در کاهش صدمات ناشی از خشکی در گلرنگ تحت شرایط دیم بواسطه بهبود مولفه‌های پرشدن دانه و برخی صفات فیزیولوژیک (همچون شاخص کلروفیل، محتوای نسبی آب و هدایت روزنه‌ای برگ) استفاده شود.

effects of nanoparticles foliar application (iron and silicon) on yield, grain filling components and ‎some physiological traits of safflower (carthamus tinctories l.) under rainfed and supplementary ‎irrigation conditions

drought stress is one of the most severe environmental stresses which is a significant role to ‎yield reductions in arid and semi arid. in this regard, the application of silicon ‎in combination with microelements such as iron is a recent, innovative strategy to ‎overcome the damaging effects of drought. so, in order to study the effect of nanoparticles foliar application (iron and silicon) on yield, grain filling components and some physiological traits of safflower under rained and supplementary irrigation conditions, an experimental as factorial was conducted based on randomized complete block design with three replications at the agricultural research station of ardabil (alarouq) in 2021-2022. the experimental factors were included irrigation levels (no irrigation or rainfed condition as control, supplementary irrigation at 50% heading-bud and flowering stages according with 55 and 65 bbch code respectively) and nanoparticles foliar application (foliar application with water as control, foliar application of 1 g.l-1 nano iron oxide, 50 mg.l-1 nano silicon, foliar application 0.5 g.l-1 of nanoiron oxide and 25 mg.l-1 nano silicon). the results showed that nanoparticles foliar application of iron and silicon under supplementary irrigation conditions at the heading-bud stage increased chlorophyll index (35.44%), relative water content (44.25%) and stomatal conductance (32.93%), rate and grain filling period (7.47 and 36.33%  respectively), the number of grain per bud (45.06%), 1000 grains weight (53.06%) and grain yield (43.77%) in comparison with no foliar application of nanoparticles under rainfed conditions. based on the results of this study, it seems that foliar application of nanoparticles and supplementary irrigation could be utilized as a rapid, easy and effective approach to reduce drought-induced damages on safflower under rainfed conditions due to improving of grain filling components and some physiological traits (such as chlorophyll index, relative water content and stomatal conductance).