اثر میکوریزا و سودوموناس بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد برنج (oryza sativa l.) در شرایط تنش شوری خاک

برنج غذای اصلی مردم ایران بوده و تولید این غله مهم در سال‌های اخیر در برخی از نقاط دچار مشکل شده است. یکی از عوامل تنش‌زای محیطی که رشد و نمو برنج را تهدید می‌کند، شور شدن خاک‌ها است. به همین منظور آزمایش مزرعه‌ای دوساله، با هدف ارزیابی اثر میکروارگانیسم‌های محرک رشد بر تحمل برنج به شوری خاک، در مزارع غرقابی برنج دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا در سالهای 98-1397 انجام شد. آزمایش به‌صورت بلوک‌های کامل تصادفی در دو مکان (در دو خاک شور و نرمال) و تیمارهای آزمایش شامل تلقیح با میکروارگانسیم‌‌های محرک رشد گیاه در پنج سطح (سودوموناس پوتیدا؛ سودوموناس فلورسنت؛ قارچ آربوسکولار میکوریزا؛ تیمار تلقیح دوگانه باکتری- قارچ به‌صورت سودوموناس پوتیدا + سودوموناس فلورسنت + میکوریزا؛ به همراه یک تیمار عدم تلقیح به عنوان شاهد) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر میکروارگانیسم‌ها و شوری خاک بر غلظت سدیم (na+) و پتاسیم (k+) ریشه، ساقه، برگ‌های جوان و پیر و عملکرد و اجزای عملکرد معنی‌دار بود. شوری خاک غلظت na+ ریشه، ساقه، برگ‌های جوان و پیر را افزایش داد، در حالی‌که میکروارگانیسم‌ها غلظت na+ در همه اندام‌ها به‌جز ریشه را به‌طور معنی‌دار کاهش و غلظت k+ را در آن‌ها به‌ویژه در برگ‌های جوان افزایش دادند. همچنین میکروارگانیسم‌ها عملکرد دانه برنج را در خاک غیر شور، 34-25 درصد در سال اول و 67-21 درصد در سال دوم و در خاک شور 45-22 درصد در سال اول و 67-45 درصد در سال دوم نسبت به تیمار شاهد افزایش دادند. در بین میکروارگانیسم‌ها، به جز p.putida، سایر میکروارگانیسم‌ها در اغلب صفات اندازه‌گیری شده نسبت به شاهد برتری معنیداری نشان دادند. به‌طورکلی، برای زراعت برنج در خاک شور مناطق شمال ایران، تلقیح p.fluorescens + am fungi + p.putida توصیه می‌شود.

effect of soil salinity on grain yield and sodium and potassium concentrations in different organs of rice plant inoculated with pseudomonas and mycorrhiza under field conditions

a two-year field experiment was conducted in flooded rice fields of islamic azad university, astara branch in 2018-2019. experiments in the form of randomized complete blocks in two places (in saline and normal soils) and experimental treatments including inoculation with plant growth-promoting microorganisms at five levels (pseudomonas putida; pseudomonas fluorescent; arbuscular mycorrhiza; p. putida + p. fluorescent + mycorrhiza; as well as a non-inoculation treatment as a control). the results of the combined analysis showed that the effect of microorganisms and soil salinity on sodium (na+) and potassium (k+) concentrations of roots, stems, young and old leaves, and yield and yield components were significant. soil salinity increased na+ concentrations in roots, stems, young and old leaves, while microorganisms significantly decreased na+ concentrations in all organs except roots and increased k+ concentrations in them, especially in young leaves. also, microorganisms increased rice grain yield in normal soil by 34% -25% in the first year and 67% -21% in the second year and in saline soil by 45% -22% in the first year and 67% -45% in the second year compared to the treatment. witnesses increased. among microorganisms, except p. putida, other microorganisms showed significant superiority over control in most of the measured traits. in general, p. fluorescens + am fungi + p.putida inoculation is recommended for rice cultivation in saline soils of northern iran.