اثر روش‌های مختلف آبیاری بر تولید پروتئین و کارایی مصرف نیتروژن در نظام‌های کشت مخلوط سورگوم و آمارانت علوفه‌ای

به‌منظور بررسی اثر روش‌های آبیاری و نظام‌های کشت مخلوط سورگوم و آمارانت علوفه‌ای بر تولید علوفه و پروتئین و همچنین کارایی مصرف نیتروژن، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی سال‌های زراعی 98-1397 اجرا شد. روش‌های آبیاری در سه سطح (آبیاری جویچه‌ای مرسوم، یک‌درمیان ثابت و متغیر) به‌عنوان عامل اصلی و الگوهای مختلف کشت مخلوط در شش سطح (شامل سه الگوی کشت مخلوط ردیفی، یک الگوی کشت درهم و دو الگوی کشت خالص سورگوم و آمارانت علوفه‌ای) به‌عنوان عامل فرعی بررسی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه در روش‌های آبیاری مرسوم و یک‌درمیان ثابت (به‌ترتیب 77.36 و 49.39 تن در هکتار) به‌ترتیب در کشت مخلوط 50%سورگوم + 50%آمارانت علوفه‌ای و کشت خالص سورگوم حاصل شد، درحالی‌که در روش آبیاری یک‌درمیان متناوب، تیمارهای تک‌کشتی سورگوم و کشت مخلوط 75%سورگوم+ 25%آمارانت علوفه‌ای بالاترین عملکرد علوفه را تولید کردند. بیشترین محتوی پروتئین آمارانت علوفه‌ای و سورگوم (به‌ترتیب 109 و 75 گرم در کیلوگرم) در روش آبیاری یک‌درمیان ثابت مشاهده شد درحالی‌که حداکثر عملکرد پروتئین (1217 کیلوگرم در هکتار) در روش آبیاری مرسوم به‌دست آمد. بیشترین جذب نیتروژن (231.35 کیلوگرم در هکتار) در روش آبیاری مرسوم و با کشت مخلوط 50%سورگوم + 50%آمارانت حاصل شد. در تمام روش‌های آبیاری، بالاترین کارایی مصرف نیتروژن در تک‌کشتی سورگوم و پس از آن، در تیمارهای کشت مخلوط 75%سورگوم + 25%آمارانت علوفه‌ای و کشت درهم ثبت شد. به‌طورکلی نظام‌های کشت مخلوط 50%سورگوم + 50%آمارانت علوفه‌ای و 75%سورگوم + 25% آمارانت علوفه‌ای به‌ترتیب برای شرایط آبیاری مرسوم و یک‌ در میان متغیر و کشت خالص سورگوم برای شرایط آبیاری یک‌درمیان ثابت قابل‌توصیه می‌باشند.

Use Efficiency in the Intercropping Systems of Sorghum-Forage Amaranth

In order to investigate the effect of irrigation methods and intercropping systems of sorghum and forage amaranth on forage and protein production as well as nitrogen use efficiency, an experiment was conducted as splitplots based on randomized complete block design at the Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, during the cropping years of 2018 2019. Irrigation methods at three levels (conventional furrow irrigation, fixed and variable intermediate) as the main factor and different patterns of intercropping at six levels (including three row intercropping patterns, one intercropping pattern and two pure sorghum cultivation patterns and forage amaranth) as the subfactor were reviewed. The results showed that the highest forage yield in conventional and fixed intermediate irrigation methods (77.36 and 49.39 tons per hectare, respectively) was obtained in mixed cultivation of 50% sorghum + 50% forage amaranth and pure sorghum cultivation, while in irrigation method intermittent intercropping treatments of sorghum and intercropping of 75% sorghum + 25% amaranth produced the highest forage yield. The highest protein content of forage amaranth and sorghum (109 and 75 gram per kilogram, respectively) was observed in the constant intermediate irrigation method, while the maximum protein yield (1217 kilogram per hectare) was obtained in the conventional irrigation method. The highest nitrogen uptake (231.35 kilogram per hectare) was obtained in conventional irrigation method by mixing 50% sorghum + 50% amaranth. In all irrigation methods, the highest nitrogen application efficiency was recorded in sorghum monoculture and then in 75% sorghum + 25% forage amaranth and mixed cultivation intercropping. In general, intercropping systems 50% sorghum + 50% forage amaranth and 75% sorghum + 25% forage amaranth can be recommended for conventional irrigation conditions and one among the variables and pure sorghum cultivation for constant intermediate irrigation conditions.