اثر تاریخ کاشت بر خصوصیات فنولوژیک، عملکرد دانه و اجزای عملکرد گروه‌های مختلف رسیدگی هیبریدهای ذرت در منطقه همدان

با توجه به تاثیرگذاری درجه حرارت و طول روز بر عملکرد دانه ذرت، شناخت تاریخ مناسب کاشت هیبریدهای مختلف ذرت ضروری است. به‌منظور بررسی واکنش گروه‌های مختلف رسیدگی هیبریدهای ذرت در منطقه همدان، اقدام به کاشت سه هیبرید زودرس(ksc260, ksc201 ksc400)، دو هیبرید میان‌رس (647 kscوbc678 ) و دو هیبرید دیررس ( ksc703 , ksc704) در چهار تاریخ کاشت (10 اردیبهشت، 1 خرداد، 20 خرداد و 10 تیر) به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی طی سال‌های 1396 و 1397 در ایستگاه تحقیقاتی اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان گردید. تاریخ‌های کاشت در کرت‌های اصلی و هیبریدها در کرت‌های فرعی جای گرفتند. بیش‌ترین عملکرد دانه هیبریدهای موردبررسی در تاریخ کاشت دوم مشاهده شد و هیبریدهای ksc647, ksc704, bc678 , ksc703 به ترتیب با 18271، 18066، 17068 و 16491 کیلوگرم در هکتار از برتری معنی‌دار نسبت به هیبریدهای ksc201, ksc260 , ksc400 به ترتیب با 13557، 12620 و 12291 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه برخوردار بودند. با تاخیر در زمان کاشت (تاریخ کاشت سوم)، عملکرد دانه تمامی هیبریدها کاهش یافت و علی‌رغم کاهش طول دوره کاشت تا گلدهی، سایر خصوصیات فنولوژیک شامل: دوره پر شدن دانه، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک دانه و روز تا رسیدن رطوبت دانه به 20% (زمان مناسب برداشت مکانیزه) افزایش نشان داد. در تاریخ کاشت آخر (10 تیر)، هیبریدهای دیررس به مرحله رسیدگی فیزیولوژیک دانه نرسیدند و هیبریدهای میان‌رس نیز امکان رسیدن به رطوبت مناسب برداشت مکانیزه را نیافتند، درصورتی‌که امکان برداشت مکانیزه هیبریدهای زودرس پیش از مواجهه با سرمای شدید پاییزه فراهم بود و هیبرید ksc400 با 11110 کیلوگرم در هکتار، بیش‌ترین عملکرد دانه را در میان هیبریدهای زودرس داشت. به‌طورکلی در صورت به تاخیر افتادن زمان کاشت به نیمه اول تیرماه در مناطقی مانند همدان، کاشت هیبریدهای زودرس ذرت (به‌خصوص هیبرید ksc400) به دلیل عملکرد دانه مطلوب و امکان آماده‌سازی به‌موقع زمین برای کشت بعدی توصیه می‌شود.

Effect of planting date on phenological characteristics, yield grain and yield components of different maturity maize hybrids in Hamadan region

Considering the effect of temperature and day length on maize grain yield, knowing the appropriate planting date of different maize hybrids is necessary. In order to investigate the response of different groups of maize hybrids to planting date in Hamedan region, three early maturing hybrids (KSC201, KSC260 and KSC400), two medium maturing hybrids (KSC647 and BC678) and two late maturing hybrids (KSC703 and KSC704) were planted in Four planting dates (30 April, 22 May, 10 June and 1 July) into random plots based on a randomized complete block design during 2017 and 2018 at Ekbatan Research Station of the Agricultural and Natural Resources Research Center of Hamadan Province. Planting dates were placed in main plots and hybrids in sub plots. The highest grain yield of hybrids was observed on the second planting date and KSC703, KSC704, BC678 and KSC647 hybrids with grain yield of 18271, 18066, 17068 and 16491 kg.ha1, respectively, were significantly superior to KSC400, KSC260 and KSC201 hybrids with grain yield of 13557, 1260 and 12291 kg.ha1, respectively. With delay in planting time (third planting date), grain yield of all hybrids decreased and despite the reduction of planting to flowering period, other phenological characteristics include: grain filling period, day to grain physiological maturity and day to grain moisture of 20% (suitable time for mechanized harvesting) increased. At the last planting date (1 July), late maturing hybrids did not reach the physiological maturity stage of grain, and medium maturing hybrids were not able to reach the appropriate harvest moisture, while early maturing hybrids could be harvested before facing the severe autumn cold and among them, KSC400 showed the highest grain yield with 11110 kg.ha1. In general, in case of delaying the planting time to 22 June6 July in region such as Hamedan, planting early maize hybrids (especially KSC400 hybrid) is recommended due to desirable grain yield and the possibility of timely preparation of land for the next crop.