اثر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و عناصر ریزمغذی بر فعالیت‌های فتوسنتزی و عملکرد دانه کلزا تحت تنش کم آبی

به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و عناصر ریزمغذی بر فعالیت‌های فتوسنتزی و عملکرد دانه ‌کلزا در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان اجرا گردید. آبیاری در دو سطح 20 و 70 درصد تخلیه ظرفیت زراعی در کرت‌های اصلی و ترکیب عناصر ریزمغذی (b1 عدم مصرف و b2 محلول‌پاشی با نسبت 2 در هزار) و عامل اسید سالیسیلیک (غلظت‌های صفر، 0.5، 1 و 1.5 میلی‌مولار) در کرت‌های فرعی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برهم‌کنش سه‌گانه بر صفات شاخص سطح برگ، هدایت روزنه‌ای، سرعت تعرق و عملکرد دانه معنی‌دار شد. بیش‌ترین عملکرد دانه به میزان 4424 کیلوگرم در هکتار در شرایط عدم تنش و محلول‌پاشی کود ریزمغذی به‌همراه غلظت 1.5 میلی‌مولار سالیسیلیک اسید به دست آمد. تنش کم‌آبی، شاخص سطح برگ و تبادلات گازی گیاه را تحت تاثیر قرار داده و با کاهش صفات فیزیولوژیک نظیر سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، هدایت مزوفیلی، سرعت تعرق و افزایش غلظت دی اکسیدکربن زیر اتاقک روزنه نهایتاً باعث کاهش عملکرد دانه در کلزا گردید؛ اما محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و عناصر ریزمغذی توانست ضمن کاهش معنی‌دار غلظت دی اکسیدکربن زیر اتاقک روزنه، باعث افزایش معنی‌دار شاخص سطح برگ، هدایت مزوفیلی، هدایت روزنه‌ای، سرعت تعرق و سرعت فتوسنتز تا حدی اثرات منفی تنش خشکی بر صفات فیزیولوژیک گیاه کلزا را کاهش و عملکرد دانه را 37.79 درصد افزایش دهد. لذا کود ریزمغذی فرتی ‌میکس سه‌گانه (آهن+روی+منگنز) با غلظت 2 در هزار به‌همراه غلظت‌ یک‌و‌نیم میلی‌مولار اسید سالیسیلیک جهت کاهش اثرات سوء تنش کم‌آبی و حصول عملکرد مناسب توصیه می‌گردد.

Effect of foliar application of salicylic acid and micronutrients on photosynthetic activities and rapeseed grain yield under water deficit tension

In order to investigate the effect of foliar application of salicylic acid and micronutrients on photosynthetic activities and grain yield of rapeseed under low water tension conditions, an experiment was conducted as a factorial split plot in the form of a statistical randomized complete blocks design with three replications in Agricultural University of Lorestan in the cropping year of 20162017. Irrigation at two levels of 20 and 70 percent of field capacity depletion in the main plots and the composition of micronutrients (B1 nonconsumption and B2 foliar application at a ratio of 2 per thousand) and salicylic acid factor (concentrations of zero, 0.5, 1 and 1.5 milimolar) were studied in subplots. The results showed that the triple interaction on leaf area index, stomatal conductance, transpiration rate and grain yield were significant. The highest grain yield of 4424 kilogram per hectare was obtained under nontension and foliar application of micronutrient fertilizer with a concentration of 1.5 milimolar salicylic acid. Water deficit tension affected plant leaf area index and plant gas exchange and by reducing physiological traits such as photosynthesis rate, stomatal conductance, mesophilic conductance, transpiration rate and increasing the concentration of carbon dioxide under the stomatal chamber finally reduced grain yield in canola; however, foliar application of salicylic acid and micronutrients, while significantly reducing the concentration of carbon dioxide under the stomatal chamber, significantly increased leaf area index, mesophilic conductance, stomatal conductance, transpiration rate and photosynthesis rate. Transpiration rate and photosynthesis rate to some extent reduced the negative effects of drought tension on physiological traits of rapeseed and increased grain yield by 37.79 percent. Therefore, Ferti ‌ triple mix micronutrient (iron + zinc + manganese) with a concentration of 2 per thousand along with a concentration of one and a half millimoles of salicylic acid is recommended to reduce the adverse effects of water deficit tension and achieve proper performance.