بررسی اثر قارچ مایکوریزا و آبیاری تکمیلی بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد نخود (cicer arietinum l.) در دو فصل کشت پاییزه و بهاره در شرایط اقلیمی استان ایلام

به منظور بررسی بررسی اثر قارچ مایکوریزا بر رشد و عملکرد نخود پاییزه و بهاره تحت شرایط تنش آبی در ایلام، آزمایشی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. این آزمایش دارای سه عامل فصل کاشت، کود و آبیاری تکمیلی بود. فصل کاشت در دو سطح پاییزه و بهاره به عنوان کرت اصلی، آبیاری تکمیلی شامل 3 سطح (شاهد یا دیم، یکبار آبیاری در مرحله گلدهی، دو بار آبیاری در مرحله گلدهی) در کرت های فرعی و عامل کود شامل 4 سطح (شاهد، مایکوریزا، کود شیمیایی (نیتروژن و فسفر) و مایکوریزا با کود شیمیایی (نیتروژن و فسفر) در کرت های فرعی فرعی بود. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تاثیر معنی دار عامل اصلی فصل کاشت بر روی عملکرد دانه داشت، به طوری که عملکرد دانه در کاشت پاییزه نخود 32 درصد بیشتر از کاشت بهاره بود. بر اساس نتایج به دست آمده از نظر عملکرد دانه، کاشت در فصل پاییز شرایط مناسب برای گیاه نخود است. بیشترین عملکرد دانه در تیمار کود شیمیایی+ مایکوریزا با دوبار آبیاری به میزان 2495 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. مصرف توام کودهای شیمیایی و کود مایکوریزا به صورت معنی داری محتوای کلروفیل کل برگ را نسبت به شاهد به میزان %56.5 افزایش داد. در مجموع نتایج نشان داد که کشت پاییزه نخود همراه با استفاده ترکیبی از کودهای شیمیایی به همراه کود زیستی مایکوریزا و آبیاری تکمیلی در دو مرحله دارای قابلیت ارتقا و بهبودی عملکرد و اجزای عملکردی نخود در شرایط آزمایش بوده و می‌تواند به عنوان گزینه مدیریتی در کشت نخود در منطقه توصیه گردد.

Investigation the effect of mycorrhizal fungus and supplementary irrigation on growth, yield and yield components of Chickpea (Cicer arietinum L.) in two seasons of autumn and spring cultivation in climatic conditions of Ilam Province

In order to investigate the effect of mycorrhizal fungus on the growth and yield of autumn and spring chickpeas under water tention in Ilam, a splitsplit plot experiment was conducted in a randomized complete blocks design with three replications. The experiment had three factors: planting season, fertilizer and supplementary irrigation. Planting season in two levels of autumn and spring as the main plot, supplementary irrigation including 3 levels (control or rainfed, once irrigation in flowering stage, twice irrigation in flowering stage) in subplots and fertilizer factor including 4 levels ( Control, mycorrhiza, chemical fertilizer (nitrogen and phosphorus) and mycorrhiza with chemical fertilizer (nitrogen and phosphorus) were in the subsubplots. The results of analysis of variance showed a significant effect of the main factor of planting season on grain yield, so that grain yield in autumn planting of chickpeas was 32 percent higher than spring sowing. According to the results obtained in terms of grain yield, sowing in autumn is a suitable condition for chickpea plant.The highest grain yield in the treatment of chemical fertilizer + mycorrhiza with twice irrigation was obtained at 2495 kilograms per hectare. Combined use of chemical fertilizers and mycorrhiza fertilizer significantly increased the chlorophyll content of whole leaves compared to the control by 56.5 percent. Overall, the results showed that cultivation of chickpeas with the use of a combination of chemical fertilizers along with mycorrhiza biofertilizer and supplementary irrigation in two stages has the ability to improve the yield and functional components of chickpeas in the experimental conditions and can be recommended as a management option in chickpeas cultivations in the region.