اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی روی بر برخی صفات فیزیولوژیک و زراعی ارقام گلرنگ

در این تحقیق به منظور بررسی اثر محلول پاشی عنصر روی (zn) بر برخی صفات فیزیولوژیک و زراعی ارقام گلرنگ تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال (96-1395 و 97-1396) در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش عامل آبیاری در دو سطح شامل آبیاری کامل و تنش خشکی به صورت قطع آبیاری از مرحله پرشدن دانه در کرت های اصلی، عامل های فرعی شامل محلول پاشی عنصر روی از منبع کلات روی در سه سطح عدم محلول پاشی (شاهد) و محلول پاشی به میزان 0.6 و 1.2 کیلوگرم در هکتار و ارقام، شامل 5 رقم گلرنگ (صفه، گل مهر، گلدشت، پدیده و پرنیان) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برهم کنش آبیاری ×رقم بر دمای طبق، شاخص کلروفیل (spad) و اجزای عملکرد دانه، برهم کنش رقم ×محلول پاشی روی بر اجزای عملکرد دانه و برهم کنش آبیاری ×رقم ×محلول پاشی بر درصد روغن دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. محلول پاشی روی به دلیل افزایش محسوس تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق سبب زیادتر بودن عملکرد دانه به میزان 16.5 درصد در مقایسه با شرایط بدون کاربرد روی، در گیاه گلرنگ شد. همچنین محلول پاشی روی به میزان 1.2 کیلوگرم در هکتار در مرحله پر شدن دانه بیشترین اثر مثبت را در افزایش اجزای عملکرد دانه ارقام گلرنگ به خصوص رقم پرنیان داشت. در این بررسی رقم پرنیان به واسطه دمای طبق کم تر (28.4 درجه سانتی گراد) و شاخص کلروفیل (69.1) زیادتر از نظر تعداد طبق در بوته (28.4)، تعداد دانه در طبق (89.8) و وزن هزار دانه (40.46 گرم) برتری محسوسی نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه گلرنگ در شرایط تنش خشکی داشت. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎیج ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه، اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﻣﻮﺟﺐ خسارت به گلرنگ شد، اما محلول پاشی روی ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺨﺸﯽ از خسارت ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ را ﺟﺒﺮان ﻧﻤﺎید.

Effect of Drought Tension and Foliar Application of Zinc on Some Physiological and Agronomic Traits of Safflower Cultivars

In the present research in order to investigate the effect of foliar application of zinc (Zn) on some physiological and agronomic traits of safflower cultivars under drought tension, an experiment was conducted as a split plot factorial based on randomized complete blocks design with three replications for two years (20162018) at the experimental field of Seed and Plant Improvement Research Institute in Karaj. In this experiment, irrigation factor in two levels including complete irrigation and drought tension in the form of irrigationcut from seed filling stage in the main plots, subfactors including foliar application of zinc from zinc chelate source at three levels of nonfoliar application (control) and foliar application at the rate of 0.6 and 1.2 kilogram per hectare and cultivars including 5 safflower cultivars(Sofeh, Golmehr, Goldasht, Padideh and Parnian) were devided into subplots as the factorial arrangement. The results showed that the interaction of irrigation × cultivar on head temperature, chlorophyll index (spad) and grain yield components, interaction of cultivar ×foliar application of zinc on grain yield components and interaction of irrigation × cultivar × foliar application on grian oil percentage was significant at one percent level. Foliar application of zinc due to a significant increase in the number of heads per plant and the number of seeds per head increased grain yield by 16.5 percent compared to conditions without the use of zinc in safflower. Also, foliar application of zinc at the rate of 1.2 kilogram per hectare in the grain filling stage had the most positive effect on increasing the grain yield components of safflower cultivars, especially Parnian cultivar. In this investigation, Parnian cultivar due to lower head temperature (28.4 degree centigrade) and higher chlorophyll index (69.1) in terms of number of heads per plant (28.4), number of seeds per head (89.8) and onethousand grain weight (40.46 gram) had a significant superiority over other studied safflower cultivars under drought tension conditions. According to the obtained results, although the drought tension is causing damage to safflower, but foliar application of zink partially compensated the damage caused by drought tension.