اثر تیمار قطع آبیاری انتهای فصل رشد بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیک گندم نان

با توجه به اهمیت فوق العاده وقوع تنش خشکی و اثر آن بر صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی و در نتیجه کاهش عملکرد گندم در مناطق خشک و نیمه خشک جهان (مانند اکثر مناطق ایران)، این تحقیق در همین راستا و به منظور بررسی اثر تیمار قطع آبیاری بر عملکرد و برخی صفت های فیزیولوژیک تیپ های مختلف رشدی گندم انجام شد. تحقیق به صورت مزرعه ای و در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به روش کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در کرمانشاه در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. در کرت های اصلی تیمار رطوبتی در دو سطح شاهد (آبیاری در تمام مراحل رشدی بر اساس نیازآبی گیاه) و قطع آبیاری از اواسط اردیبهشت تا پایان فصل رشد و رقم های گندم شامل الوند، سیوند، زرین، باز، بهار، شهریار، نورستار، پیشگام، پیشتاز، کویر، اروم و پارسی در کرت های فرعی مقایسه شدند. نتایج نشان داد در شرایط شاهد رقم نورستار با 1270 کیلوگرم در هکتار کم ترین عملکرد دانه را داشت، اما دیگر رقم ها با متوسط 4600 کیلوگرم در هکتار از این نظر تفاوت معنی داری نداشتند. تیمار قطع آبیاری به طور متوسط سبب کاهش 40 درصدی عملکرد دانه رقم ها شد. بیش ترین کاهش عملکرد دانه در رقم های کویر و شهریار به ترتیب با 2100 و 2210 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. تیمار قطع آبیاری سبب کاهش معنی دار تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، غلظت پروتئین های محلول و محتوی نسبی آب برگ ها و افزایش معنی دار سرعت فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان پراکسیداز، سوپراکسیددیسموتاز و کاتالاز و تنظیم اسمزی (بیش از 150 درصد) سلول ها شد، اما اثر معنی داری بر غلظت رنگدانه های فتوسنتزی و سطح برگ ها نداشت. عدم کاهش معنی دار محتوی رنگدانه های فتوسنتزی و سطح برگ در شرایط قطع آبیاری انتهای فصل رشد را می توان با افزایش فعالیت آنتی اکسیدان ها و تنظیم اسمزی رقم های مورد بررسی مرتبط دانست.

The effect of cut of irrigation at the end of the growing season on grain yield and some physiological characteristics of bread wheat cultivars

Due to the great importance of drought stress and its effect on physiological and biochemical traits and reducing wheat grain yield in arid and semiarid areas (such as most areas of Iran), this research was conducted to evaluate the effect of cut of irrigation on yield and some physiological traits of different growth type of wheat. To this end, a split plot experiment based on randomized complete block design with three replications was used in Kermanshah province in the 20122013 crop year. Moisture regimes were applied in the main plots at two levels include: control (irrigation treatments at all stages of growth based on water requirements of wheat) and cut of irrigation (stop watering based on Amber thermic curve). Different wheat cultivars (including: Alvand, Sivand, Zarin, Baz, Bahar, Shahryar, Norestar, Pishgam, Pishtaz, Kavir, Orume and Parsi) were used in subplots. Based on the results, in control treatment, Norestar had the lowest grain yield (1270 kg/ha), but other cultivars with an average of 4600 kg per hectare did not have significant difference in this regard. Cut of irrigation significantly reduced grain yield (40% in average) and Kavir and Shahriar 2100 and 2210 kg ha1 had the highest reduction in grain yield. Cut of irrigation significantly reduced no of grain/spick, 1000 grain weight, soluble proteins, relative water content, and significantly increased activity of antioxidan enzymes such as: peroxidase, catalase and superoxide dismutase and osmotic potential of cells (greater than of 150%). No significant reduction in the content of photosynthetic pigments and leaf area under Cut of irrigation treatment at the end of the growing season can be associated with increasing in antioxidant activity and osmotic regulation of the studied cultivars.