اثر محلول‌پاشی نانواکسید روی بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گندم تحت تنش خشکی

به منظور بررسی اثر نانواکسید روی بر عملکرد و برخی ویژگی های فیزیولوژیک گندم در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال 1397 به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل فاکتور اول تنش خشکی در سه سطح (35 ، 60 و 85 درصد ظرفیت زراعی)، فاکتور دوم ارقام گندم (میهن، حیدری، سای سونز و گاسگوژن) و فاکتور سوم شامل محلول پاشی با نانواکسید روی در سه سطح (عدم کاربرد نانو اکسید روی، 0.5 و 1 گرم در لیتر) بود. محلول پاشی نانواکسید روی در مرحله سه برگی انجام گرفت و سه روز بعد تنش خشکی به مدت یک هفته اعمال شد. محلول پاشی نانواکسید روی موجب افزایش میزان رنگدانه های فتوسنتزی، شاخص کلروفیل برگ، fv/fm، ارتفاع بوته، تعداد سنبله و وزن دانه گردید. تنش خشکی موجب کاهش شاخص کلروفیل (3.73 درصد)، f0(60.79 درصد)، fv (11.18 درصد)، fv/fm (2.68 درصد)، افت میانگین ارتفاع بوته (15.93 درصد)، وزن خشک کل (16.27 درصد)، وزن خشک ریشه (46.18 درصد) و تر ریشه (8.32 درصد) و نیز عملکرد دانه (15.59 درصد تعداد دانه و 11.93 درصد وزن دانه) شد. همچنین محلول پاشی نانواکسید روی و آبیاری در شرایط کنترل موجب بهبود شاخص کلروفیل (151.01 درصد) و میزان فلورسانس فتوسیستم دو در طول فصل رشد (78.62 درصد) و افزایش عملکرد دانه گندم (338.39 درصد تعداد دانه و 361.62 درصد وزن دانه) در شرایط کم آبی گردید. بین ارقام مورد مطالعه بیش ترین میزان f0 (233.5) و fm (756.44) مربوط به رقم میهن و کم ترین میزان کلروفیل (20.944)، f0 (34.0)، fm (362.28) و fv/fm (0.458) مربوط به رقم حیدری بود. تحت تنش خشکی، میزان وزن هزار دانه در ارقام حیدری (155.35 درصد) و گاسگوژن (32.60 درصد) نسبت به شرایط کنترل کاهش یافت. در بین ارقام، رقم میهن به تنش خشکی متحمل تر بود. از نظر عملکرد دانه در شرایط بدون تنش، ژنوتیپ حیدری به عنوان برترین ژنوتیپ ‌شناخته شد.

Effect of zinc nano oxide foliar application yield and physiological traits wheat under drought stress

In order to investigate the effect of zinc nano oxide on yield and some physiological characteristics of wheat under drought stress conditions, a factorial experiment was a threefactor factor conducted in a completely randomized design with three replications in University of Mohaghegh Ardebili in 2018. Factors studied i include the first factor of drought stress at three levels (35%, 60% and field capacity and control), the second factor of wheat cultivars (Mihan, Heidari, Sysons and Gasgogen) and the third factor includes ZnO spraying in three levels (no application of ZnO, 0.5 and 1 g/l1). Foliar application of ZnO was performed in threeleaf stage and three day later drought stress for one week. ZnO foliar application increased the amount of photosynthetic pigments and leaf chlorophyll index, FV / FM, plant length, spike number and grain weight. Drought stress decreased chlorophyll index (3.73%), F0 (60.79%), Fv (11.18%), Fv / Fm (2.68%), mean plant height (15.93%), Total dry weight (16.27%), dry weight (46.18%) and root fresh (8.32%) as well as grain yield (15.95% of grain number and 11.93% of grain weight). Also, ZnO foliar application and irrigation under control conditions improved chlorophyll index (151.01%) and photosystem II fluorescence during growing season (78.62%) and increased wheat grain yield under (338.38% of grain number and 361.62% of grain weight) dehydrated conditions. Among the studied cultivars, the highest amount of F0 (235.5) and Fm (756/44) belonged to Meihan cultivar and the least amount of (204/944), F0 (34.0), Fm (362.28) and FV / FM (0.4585) belonged to Heidari cultivar. Under drought stress, the weight of one thousand grains in Heydari cultivars (155.35%) and Gasgogen (32.60%) decreased compared to control conditions. Among cultivars, Mihan was more tolerant to drought stress. In terms of grain yield under normal conditions, Heydari genotype was recognized as the best genotype.