بررسی سطوح مختلف مولیبدن و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود

حبوبات بزرگترین منبع پروتئین گیاهی بوده، به طوری که تقریباً 18.5 درصد پروتئین گیاهی انسان از طریق حبوبات تامین می‌گردد. تثبیت نیتروژن مولکولی (n2) توسط لگوم‌ها علاوه بر رفع نیازهای خود گیاه، برای گیاهان که در تناوب سال بعد قرار می‌گیرد بسیار مفید است. مولیبدن در فعالیت آنزیم‌هایی دخالت دارد که نیتروژن را تثبیت می‌کنند. بنابراین، به‌منظور بررسی اثر مولیبدن و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم نخود، یک آزمایش دو ساله به‌شکل اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم، کرمانشاه اجرا گردید. کرت‌های اصلی شامل دو رقم نخود (آرمان و عادل) و کرت‌های فرعی شامل سطوح متفاومت مولیبدن (mo1= و 0 mo2= 1 ،mo3= 2 kg/ha) از منبع مولیبدات آمونیوم و سطوح نیتروژن (n1= و 0 n2=25 ،n3=50kg/ha ) به‌شکل اوره که به‌صورت فاکتوریل و در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر رقم بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته در سطح 1 درصد معنی‌دار شد. میانگین عملکرد رقم عادل با 924.5 کیلوگرم در هکتار بیشتر از عملکرد رقم آرمان با میزان عملکرد 847.1 کیلوگرم در هکتار بود. اثر مصرف مقادیر مختلف مولیبدن بر تعداد غلاف در بوته و درصد نیتروژن برگ و تعداد دانه در غلاف و وزن گرهگ معنی‌دار شد. به‌طوریکه در همه موارد بیش‌ترین میزان از مصرف 2 کیلوگرم مولیبدات آمونیوم در هکتار به دست آمد. بیش‌ترین میزان عملکرد دانه از مصرف 50 کیلوگرم کود اوره در هکتار و 2 کیلوگرم کود مولیبدات آمونیوم با میزان عملکرد 1135.8 کیلوگرم در هکتار به دست آمد که با تیمار مصرف 25 کیلوگرم کود اوره در هکتار و 2 کیلوگرم کود مولیبدات آمونیوم با میزان عملکرد 1088.6 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی‌دار نداشت. بنابراین به‌منظور کاهش مصرف کود، کاربرد 25 کیلوگرم کود اوره در هکتار و 2 کیلوگرم کود مولیبدات آمونیوم در زراعت دیم نخود توصیه می‌شود.

Investigation of different levels of molybdenum and nitrogen on yield and yield components of chickpea cultivars

Legumes are the largest source of vegetable protein which 18.5% of human protein being supplied by legumes. Molecular nitrogen fixation (N2) by legumes in addition to resolving their needs is very useful for crops that fall in rotation next year. Molybdenum is involved in the activity of enzymes that fix nitrogen. Therefore, in order to investigation effect of molybdenum and nitrogen on yield of two chickpea cultivars, a twoyear experiment was performed as factorial split plot based on randomized complete block design at Dryland Agriculture Research Institute, Kermanshah, Iran. The main plots were included two chickpea cultivars (Arman and Adel) and sub plots were consisted of different levels of molybdenum (Mo1 =0, Mo2 =1 and Mo3 =2 Kg. ha1) as Ammonium molybdate from and nitrogen levels (N1=0, N2=25 and N3=50 kg. ha1) as urea form which conducted in three replications. The results showed that the effect of cultivar on grain yield, biological yield, straw yield, number of seeds per pod and number of pods per plant was significant (1% Probe). The average yield of Adel cultivar was 924.5 kg.ha1 that was higher than Arman cultivar with 847.1 Kg. ha1. The effect of different Amounts of molybdenum on number of pods per plant, leaf nitrogen percentage, number of seeds per pod and nodule weight was significant. In all cases, the highest amount was obtained from 2 Kg. ha1 of Ammonium molybdate source. The highest grain yield was obtained by application of 50 kg. ha1 urea as nitrogen source and 2 Kg. ha1 Ammonium molybdate (1135.8 kg.ha1) have not significant difference with the treatment of 25 Kg. ha1 urea and 2 Kg. ha1 Ammonium molybdate(1088.6 Kg.ha1). Therefore to reduce fertilizer use, application of 25 Kg. ha1 urea and 2 kg. ha1 Ammonium molybdate is recommended to chickpea under rainfed cultivation.