اثر منابع مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر برخی مولفه‌های فیزیولوژیک ارقام مختلف برنج (oryza sativa l.) در شرایط تنش خشکی

به‌منظور بررسی اثر منابع مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر برخی مولفه‌های فیزیولوژیک ارقام مختلف برنج در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی شهرستان ساری در سال 1395 انجام شد. سه سطح تنش شامل تنش خشکی در شروع مرحله پنجه‌زنی، تنش خشکی در مرحله خوشه‌دهی کامل و شاهد (عدم تنش) به عنوان عامل اصلی و چهار منبع کودی شامل ورمی‌کمپوست، کمپوست آزولا، اسید هیومیک و کود شیمیایی n.p.k به همراه دو رقم طارم محلی و شیرودی به صورت فاکتوریل به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تفاوت آماری معنی‌داری بین ارقام طارم محلی و شیرودی از نظر عملکرد در سطوح تنش خشکی و منابع مختلف کودی وجود داشت. بیش‌ترین عملکرد شلتوک برای ارقام شیرودی و طارم محلی (به‌ترتیب برابر با 6577 و 3776 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری رایج حاصل شد و با اعمال تنش از میزان عملکردها کاسته شد، به‌ویژه با اعمال تنش خشکی در مرحله خوشه‌دهی که میزان عملکرد ارقام شیرودی و طارم محلی به‌ترتیب حدود 17.6 و 2.9 درصد کاهش یافت. مصرف اسید هیومیک، کمپوست آزولا و ورمی‌کمپوست به‌ترتیب منجر به افزایش 17.3، 13.7 و 8.8 درصدی عملکرد دانه برای رقم شیرودی و افزایش 7.9، 3.8 و 2.6 درصدی عملکرد برای رقم طارم محلی در شرایط تنش خشکی در مرحله پنجه‌زنی در مقایسه با کود شیمیایی n.p.k گردید. بیش‌ترین مقدار قندهای کل و احیا (به‌ترتیب برابر با 147.3 و 289.4 میلی‌گرم بر گرم) در شرایط تنش خشکی در مرحله آغاز پنجه‌زنی با مصرف اسید هیومیک برای رقم شیرودی به‌دست آمد. بنابراین با توجه به نتایج این تحقیق، کاربرد اسید هیومیک جهت حصول حداکثری عملکرد دانه ارقام برنج مورد مطالعه در شرایط تنش خشکی مناسب می‌باشد.

Effect of different sources of organic and chemical fertilizers on some of physiological parameters of different rice (Oryza sativa L.) cultivars in drought tension conditions

In order to investigate the effect of different sources of organic and chemical fertilizers on some physiological parameters of different rice cultivars in drought tension conditions, an experiment was conducted as split factorial in a randomized complete blocks design with three replications at research farm, located in Sari in 2016. Three levels of tension included drought tension at early tillering stage, drought tension at full heading stage and control (no tension) were considered as the main factor and four fertilizer sources of vermicompost, Azolla compost, humic acid and chemical fertilizer of N.P.K and two cultivars of Shiroudi and Tarom Mahali as factorial as the sub factor. The results showed that there was a statistically significant difference between Tarom Mahali and Shiroodi cultivars in terms of yield at drought tension levels and different fertilizer sources. The highest paddy yield for Shiroudi and Tarom Mahali cultivars (equals to 6577 and 3776 kilogram per hectare, respectively) was obtained under common irrigation conditions and with the application of tension, the rate of yields decreased, especially with the application of drought tension in the clustering stage, when the yield of Shiroodi and Tarom Mahali cultivars decreased by about 17.6 and 2.9 ercent, respectively. The application of humic acid, Azola compost and vermicompost resulted in 17.3, 13.7 and 8.8 percent increase in grain yield for Shiroudi cultivar and 9.7, 3.8 and 2.6 percent increase in yield for Tarom Mahali under drought tension at tillering stage, respectively, compared to N.P.K chemical fertilizer. The highest amount of total and reducing sugar (147.3 and 4.289 milligram per gram, respectively) was obtained under drought tension conditions at early tillering stage with using the humic acid for Shiroudi cultivar. Therefore, according to the results of the present research, the application of humic acid is suitable for achieving the maximum grain yield of studied rice cultivars under drought tension conditions.