بررسی واکنش سه رقم گندم نان بهاره (.Triticum Aestivum L) به تاریخ کاشت در‌ منطقه اهواز

به‌منظور بررسی واکنش صفات اگروفیزیولوژیک ارقام گندم به تاریخ کاشت، این پژوهش بر اساس آزمایش کرت‌های یکبار خُرد‌شده (اسپلیت پلات) بر پایه طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد.سه تاریخ کاشت نیمه آبان‌ماه، نیمه آذرماه و نیمه دی‌ماه به‌عنوان کرت اصلی و سه رقم گندم نان بهاره (چمران، چمران 2 و افلاک) به‌عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت، رقم و برهم‌کنش آن‌ها بر صفات مورد مطالعه در سطح یک درصد معنی‌دار گردید. بیش‌ترین میانگین عملکرد دانه در رقم چمران 2 در تاریخ کاشت نیمه‌آبان‌ماه (545 گرم بر متر مربع) و کمترین مقدار به رقم افلاک در تاریخ کاشت نیمه دی (273 گرم بر متر مربع) اختصاص یافت. کاهش عملکرد دانه در تاریخ کاشت دی‌ماه به دلیل کاهش معنی‌دار تعداد سنبله در واحد سطح و میانگین وزن دانه بود. رقم چمران 2 در تاریخ کاشت نیمه‌آبان‌ماه با عملکرد دانه 545 گرم بر متر مربع و رقم افلاک در تاریخ نیمه دی‌ماه با عملکرد دانه 273 گرم بر متر مربع به‌ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. در مقایسه بین ارقام مختلف گندم در تاریخ های مختلف کاشت این تحقیق مشاهده گردید که بین سرعت و مدت پرشدن دانه رابطه معکوس وجود دارد، با تغییر تاریخ کاشت از نیمه آبان ماه به نیمه دی ماه، سرعت پرشدن دانه از 1.51 به 0.98 میلی گرم دانه در روز، مدت پرشدن دانه از 48 به 33 روز، وزن هزار دانه از 41 به 28 گرم و نهایتاً عملکرد دانه از467 به 299 گرم در متر مربع کاهش یافت. در مجموع رقم چمران‌2 نسبت به سایر ارقام از میانگین تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد، شاخص برداشت و سرعت موثر پر شدن دانه بیشتری برخوردار بود، لذا در تاریخ کاشت مطلوب نیمه آبان‌ماه قابل توصیه به بهره برداران در منطقه مورد مطالعه می باشد.

Investigation the reaction of three bread wheat cultivars (Triticum aestivum L.) to planting date in Ahvaz region

In order to investigate the effect of agrophysiologic traits of bread wheat cultivars to planting date, the present research was conducted on the basis of split plots experiment based on randomized complete blocks design with three replication during 20122013 at the research farm of Khuzestan Agriculture and Natural Resources Research Station. Three planting date midOctober, midNovember and midDecember were considered as the main plots and three spring wheat cultivars (Chamran, Chamran2 and Aflak) as sub plots. The results analysis of variance revealed that the effect of planting date, cultivar and interaction effect of treatments on all studied traits was significant at one percent probability level. The highest grain yield was allocated to midNovember planting date with chamran2 cultivar (545 gram per square meter) and the lowest one to midDecember with Aflak cultivar (273 gram per square meter). The decrease in grain yield in midNovember planting date was due to a significant decrease in spike per unit area and average seed weight. Comparison between different wheat cultivars showed that there was an inverse relationship between rate of grain filling period and duration of it, so by changing planting date from midOctober to midDecember, grain filling rate from 1.51 to 0.98 milligram per day, grain filling period from 48 to 33 days, one thousand grain weight from 41 to 28 gram and finally seed yield decreased from 467 to 299 gram per meter square. Generally, Chamran2 cultivar had the higher number of days to physiological maturity, seed yield and yield components, harvest index and grain filling rate in compared to other cultivars, so in the optimal planting date of midNovember can recommended to producers in the studied region.