اثر سطوح مختلف آبیاری بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد دانه ژنوتیپ های کنجد

کنجد یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی در دنیا می باشد که به دلیل برخورداری از روغن بالای دانه یکی از مهم ترین گیاهان روغنی مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. این آزمایش در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به صورت کرت های یک بار خرد شده با سه سطح آبیاری پس از 55، 75 و 85 درصد تخلیه مجاز در کرت های اصلی و چهار ژنوتیپ کنجد ورامین، نازتکشاخه، اولتان و یکتا در کرت های فرعی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1394 اجرا شد. نتایج نشان داد بین ژنوتیپ های کنجد و رژیم های آبیاری از نظر ویژگی های فیزیولوژیک و عملکرد دانه اختلاف معنی دار وجود داشت. بر هم کنش آبیاری در ژنوتیپ در صفات نشت الکترولیت، پایداری غشا و عملکرد معنی دار شد. افزایش دور آبیاری از 55 تا 85 درصد تخلیه مجاز باعث کاهش معنی دار محتوای نسبی آب برگ (13 درصد)، هدایت روزنه ای (42 درصد) و عملکرد دانه (53 درصد) در ژنوتیپ های مورد بررسی شد. علاوه بر این دمای سایه انداز گیاهی (10 درصد) و نشت الکترولیت (94 درصد) در اثر افزایش سطح تخلیه رطوبتی در تمامی ژنوتیپ ها به طور معنی داری افزایش یافت. بیش ترین عملکرد دانه (1459 کیلوگرم در هکتار) از ژنوتیپ یکتا در شرایط آبیاری 55 درصد و کم ترین عملکرد دانه (537 کیلوگرم در هکتار) از ژنوتیپ نازتکشاخه در شرایط آبیاری 85 درصد تخلیه مجاز آب خاک به دست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که کاهش فاصله آبیاری به دلیل بهبود محتوی نسبی آن برگ، هدایت روزنه ای، نشت الکترولیت و دمای سایه انداز گیاهی در ژنوتیپ های مورد بررسی باعث افزایش عملکرد دانه کنجد شد.

The effect of irrigation regimes on some physiologic properties and seed yield of sesame genotypes

Sesame is one of the oldest crops in the world that is commonly cultivated in arid and semiarid due to high oil seeds (4252%). In order to determine the effects of water deficit (55, 75 and 85 percent evacuation of soil water) on genotype sesame (Varamin, Naztakshakhe, Oltan and Yekta), a field experiment was conducted using a splitplot in randomized complete design with three replication at the Agricultural research farm Isfahan University of Technology. Results showed that irrigation regimes and cultivars had significant effect on physiological treats and grain yield. Also, the interaction between genotype and irrigation regimes had significant effect on some of the traits. Relative water content, stomata conduction and grain yield decreased about 13, 42 and 53 percentage, respectively by worsening the drought conditions from 55 to 85 percent evacuation of soil water. Whereas canopy temperature and electrolyte leakage increased about 10 and 94 percentage by worsening the drought conditions from 55 to 85 percent evacuation of soil water. The maximum and the minimum of grain yield were obtained from Yekta genotype (1459 Kg/hec) in 55 percent and Naztakshakhe (537) in 85 percent evacuation of soil water, respectively. In general, results showed that with increasing of water stress, increased grain yield due to improve of relative water content, stomata conduction, electrolyte leakage and canopy temperature in evaluated genotypes.