واکاوی ادراک ایرانیان در مواجهه با طبیعت (مطالعه موردی؛ بررسی تولیدات علمی در رشته معماری منظر و حوزه هنر و معماری)

چنین به نظر می رسد که رفتار انسان با طبیعت و به طور خاص گیاه، با اعتقاد انسان ها ارتباط مستقیم دارد. این مهم بر زندگی فردی و جمعی انسان، شکل گیری و مکان یابی و سازماندهی کالبدی و فضایی شهرها و مجتمع های زیستی تاثیر مستقیم داشته است. در این باره و مطابق با نخستین هدف پژوهش حاضر، تحقیق درباره‌ سیر تاریخی مواجهه‌ ایرانیان با طبیعت و تبیین جایگاه آن در زندگی ایشان انجام گرفته که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و شامل دو بخش پیش و پس از اسلام است. مطابق با هدف دوم مقاله، دیدگاه دانشجویان و متخصصان معماری منظر به عنوان نماینده‌ بخشی از جامعه معاصر فعال در این حوزه و با بررسی موضوع‌های تولیدات علمی ایشان مورد مطالعه قرار گرفته است. در این بخش از روش تحلیل واژگانی و محتوایی(مفهومی) استفاده شده و نتایج حاصل بیان کننده‌ تغییر تدریجی جایگاه طبیعت در میان قشر هدف و گویای شکل گیری نگاه مادی علمی به طبیعت در کنار نگاه ارزشی نزد آنان است. در تحلیل محتواییِ پایان نامه ها، رویکردهای عمده، شامل باغ ایرانی و منظر اساطیری، مطالعه‌ مناطق طبیعی، روش های حفاظت و احیای مناطق طبیعی، زیبایی شناسی طبیعت، بحران های محیطی شناسایی شدند که نماینده‌ تمایلات فکری دانشجویان معاصر کشور هستند. در بخش مقاله‌ها نیز موضوع‌هایی نظیر نظم طبیعی و کیهانی، جهان مابعدالطبیعه، حضور عناصر طبیعی در معماری ایران، الهام ازگیاهان در طرّاحی معماری، نقش طبیعت در شکل گیری شهر، تاثیر سبزینگی بر سلامت روان، بررسی اسطوره های گیاهی در معماری معابد، سبزراه و پارک اکولوژیکی و طبیعت گرایی در هنرِ نقاشی و فرش استخراج شدند. با توجّه به یافته های این پژوهش به نظر می رسد سه نگرش قداست گرا، نشانه گرا و علم گرا، از گذشته تا به امروز نسبت به طبیعت در ایران وجود داشته که سهم آنان متفاوت بوده است.