تزیین های معماری در بارگاه و بقاع متبرکه امام زادگان مبتنی بر نقوش اسلامی

در ایران دوران اسلامی، معماری آرامگاهی از اهمیّت خاصی برخوردار بوده است. جایگاه مقابر امام‌زادگان و زاهدان در حیات اجتماعی و مذهبی ایران، از قدیمی ترین ایام تاکنون ادامه یافته است. این نوع بناها امروزه بعد از مساجد بیش‌ترین بناهایی هستند که برای انجام مراسم مذهبی، زیارت و ... درون شهرها، روستاها به حیات خود ادامه داده‌اند. امام‌زادگان و زاهدان ما خصایص عمیق، تقوای بی‌انتها، ظلم‌ستیزی و احقاق حق و آزادگی امت را، همیشه پیشه داشته‌اند. سرزمین ما با کیفیّت خاص جغرافیایی، سادات و امام‌زادگان را در خود پناه داد. ولی ویژگی مهم‌تر از موقعیّت جغرافیایی، وضعیّت اجتماعی ما بوده که بهترین زمینه را برای این کار فراهم کرده است. پس از آن هم تشکیل اقطاب معنوی و دینی و اثرات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی آن‌ها، در زمان زندگانی ایشان و پس از آن، تا حالا همیشه منشا اثر خیر بوده است. مردم شیعه مذهب ایران، از باب ارادت به تمامی این بزرگواران، با تمام وجود برای این بزرگواران بارگاه و مرقد شایسته بنا کرده و به بهترین شیوه‌ ممکن، این آثار را تزیین قدسی نموده‌اند. در این پژوهش، اهمیّت و نقش معنوی امام‌زادگان و در نتیجه توجّه مردم به آن، معماری خاص، تزیین‌های مفصل و بازسازی پیاپی بقاع امام‌زادگان مورد مطالعه قرار گرفته است. نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با بررسی های میدانی و مطالعات کتابخانه ای استوار است. در بقاع متبرکه امام‌زادگان و زاهدین حراست کامل از اصول ساختار آثار ارزشمند یاد شده باید باشد و به امانت‌داری در بازسازی آن‌ها توجه ویژه‌ای مبذول گردد؛ چرا که بسیاری از این آثار دارای ثبت تاریخی بوده و از ارزش‌های بسیار والای معماری اسلامی برخوردار می‌باشند. ضمناً در گسترش این مراکز معنوی اسلامی بایستی نهایت دقت و سلیقه و حساسیت از به‌کارگیری پدیده‌های هنرهای قدسی و کاملاً در چهارچوب سنت با همگن بودن قسمت‌های قدیمی و پیشین مورد توجه باشد.