بررسی تطبیقی جهت‌گیری شبستان در مساجد سنّتی و معاصر

شبستان به عنوان شاخص ترین عنصر معماری در مساجد سنّتی می باشد که به لحاظ ساختاری و کالبدی از جایگاه مهمی برخوردار بوده است. ولی با گذشت زمان در معماری مساجد معاصر تغییرات مشهودی در ساختار و سازمان فضایی آن بوجود آمده است. از این رو هدف اصلی این مقاله بررسی اهمیّت جهت‌گیری و سلسله مراتب فضایی شبستان در طرّاحی مساجد ایرانی ـ اسلامی است و در نظر دارد با شناخت نظام اندیشه و زیرساخت‌های تفکّر معماران مساجد ایرانی ـ اسلامی به مطالعه‌ تطبیقی جایگاه و جهت‌گیری شبستان در معماری مساجد سنّتی (دوره‌ صفوی اصفهان) و مساجد معاصر (تهران) بپردازد. نمونه مورد بررسی پنج مسجد دوره‌ صفوی شهر اصفهان و پنج مسجد معاصر شهر تهران می باشد که ضمن برداشت موقعیّت مکانی، از نظر هندسه و چیدمان فضای داخلی و جهت ورود به بنا تا قرارگیری در جهت محور قبله مورد تجزیه و تحلیل ساختاری قرارگرفته اند. روش تحقیق در این پژوهش، از نوع تفسیر تاریخی و توصیفی تحلیلی می باشد که با استفاده از تدابیری چون پیمایش میدانی و جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای با مطالعه‌ اسناد سخت و نرم به بررسی شواهد پرداخته و تحوّلات فضایی شبستان در مساجد سنّتی شهر اصفهان و مساجد معاصر شهر تهران استخراج و با ترسیم نمودارها به صورت تطبیقی بررسی شده اند. نتایج پژوهش حاصل از بررسی تطبیقی مساجد سنّتی و معاصر و تحلیل‌ نقاط قوّت و ضعف هر یک از مساجد در طرّاحی شبستان بیانگر این موضوع است که در طرّاحی مساجد معاصر شهر تهران به جهت‌گیری شبستان توجه چندانی نشده و بدون تعریف درست از آن، شبستان ها به نمازخانه‌ای بدل شده‌ اند که فاقد اصول خلافیّت و مفهوم‌گرایی و وحدت در عین کثرت می باشند.

A comparative study of traditional and contemporary orientation in the mosques yard

mosque yard as the most prominent architectural element in traditional mosques that were structurally and physically important place. But with the passage of time in contemporary mosque has developed significant change in the structure and spatial organization. The aim of this study is that the importance of orientation and spatial hierarchy yard Islamic Iranian mosques design show and This paper seeks to understand the thinking of the idea and infrastructure of the mosque, Islamic Iran comparative study of the position and orientation of the mosque yard in traditional (Safavid Isfahan) and contemporary mosques in Tehran to pay. Followed by 5 Safavid Isfahan Mosque and 5 modern mosque in Tehran during the harvest location, geometry and layout of the interior and to enter upon the position of the axis direction have been structurally analyzed. Methodology In this study, a historical interpretation, and cross is that using measures such as field survey and data collection library with study documents, the evidence presented And spatial changes in traditional mosques yard contemporary mosques in Tehran, Isfahan and extracted And then draw the diagrams have been studied comparatively. The results of a comparative study of traditional and contemporary mosques and analyze the strengths and weaknesses of each of mosques in the design of the nave suggest Contemporary in design mosques in Tehran have not paid much attention to the orientation of the yard And without a proper definition of it, the yard and Have become a chapel that lacks principles and unity in diversity are creativity and conceptualism.