هنر آهک‌بری در حمام وکیل شیراز

معماری اسلامی ایران در تمام دوران پویایی خود دارای شکوه و عظمتی بوده که از انواع مختلف و شیوه‌های ساخت متنوّعی برخوردار بوده است؛ به طوری که تمام محققان به این شایستگی‌ها باور دارند. در حقیقت، معماری اسلامی در هر مقطع زمانی دارای فن‌شناسی خاص خود بوده است. یکی از انواع معماری اسلامی، حمام است که در ایران قدمتی دیرینه دارد. ساخت قدیمی‌ترین حمام به دوره هخامنشیان می‌رسد که نمونه‌ای از آن در برزن جنوبی تخت جمشید کشف شده است. در کنگاور حمام سلجوقی مکشوفه، نشانه‌ای از ساخت حمام در قرون اولیه صدر اسلام دارد. همان‌طورکه انواع معماری ایرانی دارای تزیین‌های وابسته است، معماری حمام هم از تزیین‌هایی بهره‌مند بوده است. از آن‌جایی که حمام سازه‌ای آبی است، لذا در تزیین آن سعی شده از مصالح پایدار در مجاورت رطوبت استفاده شود. آهک‌بری در این میان برای تزیین حمام از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. یکی از نمونه‌های زیبای آهک‌بری حمام را می‌توان در حمام وکیل شیراز دید. نقش‌های زیبای انتخاب شده در آهک‌بری حمام وکیل نمونه‌ای از ذوق و سلیقة هنرمندان عصر زندیه است. در این مقاله ضمن بررسی پیشینه تاریخی و تحوّلات کالبدی حمام وکیل بر اساس منابع موجود، ویژگی‌های نقوش به کار رفته در آهک‌بری حمام مورد بحث قرار گرفته و تاثیر هنر آهک‌بری بر استحکام حمام بررسی شده است. روش استفاده شده در این مقاله توصیفی و تاریخی است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که تزیین‌های حمام وکیل شیراز در سیر تطور نگارگری ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشته و در زمان خود، در اوج شکوفایی هنرآهک‌بری نسبت به دوره بعدی به حساب می‌آمد.

Art of Lime Engraving in Vakil Public Bath of Shiraz

The Islamic architecture of Iran in all its dynamic periods has had a glory and magnificent which has acquired it from various types and diverse construction methods and all researchers believe in this merit. In fact , the Islamic architecture in each time section has had its own specific techniques. One of the types of Islamic architecture is bath which has a long established history. The construction of the oldest bath dates back to the The Achaemenid Empire which a sample of it has been found in the southern quarter of the Persepolis. In Kangavar , the discovered Saljuk bath is a sign of the construction of bath in the early centuries of Islam . As the various types of Iranian architecture has affiliated decorations , so that the architecture of bath has also been using certain decorations. As bath is one of the sample of water structures ( Hami, 1999, 32) , so in its decoration , efforts have been made to use the stable materials in proximity to humidity and lime engraving amid these has a specific position in the bath decoration. One of the beautiful samples of bath lime engraving can be observed in Aakil bath of Shiraz. The beautiful images selected in the bath lime engraving works are samples of taste and art of the artists at Zandiyeh age. In this article, while studying the historical background and physical changes of Vakil bath based on the existing sources , the characteristics of the images used in bath lime engraving have been discussed and the impact of the art of lime engraving on the stability of bath has been reviewed. The method in use in this article is the descriptive and historical method. The findings indicate that the decorations of Vakil bath in Shiraz has had a specific position in the course of evolution of Iranian painting and at its own age , it has been considered as the climax of lime engraving art as compared with the following period.