بررسی تاثیر آیینهای عاشورایی بر منظر شهری و خاطرات جمعی از دیدگاه شهروندان

منظر شهری پدیده‌ای همواره در حال تغییر است که تحت تاثیر شرایط مختلف اجتماعی و فرهنگی شکل می‌گیرد. مذهب به مثابه یکی از عناصر و ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی، نقش بسیار موثّری در ایجاد این تغییرات ایفا می‌کند. همان‌طور که محیط طبیعی و مصنوع در ایجاد باورها، آیین، آداب و رسوم جوامع تاثیرگذار هستند، مذهب و ویژگی‌های آن نیز می‌تواند استفاده و دخل و تصرّف در محیط پیرامون را تحت شعاع خود قرار دهند. با توجّه به اهمیّت آیین‌های فرهنگی- مذهبی در شهرهای ایران از گذشته‌های دور تا کنون و با توجّه به تحقیقات بسیار اندک در حوزه معماری، درباره آیین‌ مذهبی عاشورا و بررسی تاثیرات حاصل از آن در منظر شهری از دیدگاه شهروندان، این مقاله تدوین شده است. مقاله حاضر بر این فرض است که «ایام محرم، باعث ایجاد تغییرات اساسی در منظر شهر می‌شود که این تغییرات در عین بصری بودن (ظاهری و کالبدی) دارای تاثیرات ذهنی فراوانی در خاطر مردم شهر است». روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و برای دست‌یابی به هدف تحقیق از دو روش پیمایش و مراجعه به اسناد کتابخانه‌ای استفاده شده است. محدوده مورد بررسی چهار منطقه از تهران است که از محلّه‌های مورد توجّه مردم و برگزارکنندگان آیین مذهبی ایام محرّم در شهر تهران است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که اکثریت پاسخگویان علاوه بر تاکید بر ایجاد تغییرات حاصل از آیین مذهبی محرّم در منظر شهر، این تغییرات را در عین کالبدی و بصری بودن دارای تاثیرات ذهنی و غیر عینی ماندگار در یاد و خاطره خود از شهر می‌دانند.