بررسی و تحلیل رویکردهای حاکم بر مطالعات شهر اسلامی

پژوهش‌های متعدّد و متنوّعی که در صد سال اخیر در زمینه «شهر اسلامی» صورت گرفته، باعث انباشته شدن حجم زیادی از متون نظری گردیده است که دیدگاه‌ها و نظرات ارایه شده در آن‌ها، تعدّد، تنوّع و گاه تناقض و اختلاف فاحشی با یکدیگر دارند. این گستردگی و تنوع و در مواردی تناقض، موجب ابهام و سرگشتگی پژوهشگران این حوزه، به ویژه پژوهشگران جوان شده و هم چنین، فهم صحیحِ از حدود و ثغور و مرزهای این مطالعات را با مشکلاتی همراه کرده است.بر همین مبنا، در پژوهش حاضر سعی شده است محتوای منابع اصلی موجود و در دسترس در زمینه مطالعات شهر اسلامی بررسی و رویکردهای حاکم بر این مطالعات تبیین و تحلیل گردد، تا ضمن رفع مسایل مورد نظر، موجبات تشخیص و انتخاب رویکرد صحیح در مطالعات آتی برای تدوین مبانی نظری شهر اسلامی فراهم شود. نتایج این پژوهش، که با هدف زمینه‌سازی برای تدوین مبانی نظری شهر اسلامی و با روش توصیفی- تحلیلی و اسنادی به انجام رسیده است، حاکی از حاکمیّت سه رویکرد اصلیِ مورفولوژیک (فرم‌محور)، ساختارگرایانه، ساختارشکنانه (نقادانه) و چند زیررویکرد یا گرایش در این حوزه است.