بوم محوری در طرّاحی فضاهای شهری فراغتی در ایران بوم محوری در طرّاحی فضاهای شهری فراغتی در ایران

فراغت، از نیازهای فطری انسان و فضای شهری فراغتی، بستر مجموعه‏ مشغولیّت‏های آزادانه و توام با لذّت مردم در زمان فراغت در شهرهاست که متاسفانه در شهرهای ایرانی چنان که باید بروز نیافته است؛ زیرا کالبد، عملکرد و معنای فضاهای شهری بالفعل و بالقوه نه تنها با انتظارات عام از فضاهای فراغتی بلکه با ویژگی های موثّر بوم اعم از طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و رفتاری نیز سازگار نیست. لذا فضاهای فراغتی، فضاهای کم رونقی هستند که شهروندان در آن احساس بی هویّتی، عدم حس تعلّق و لذّت می نمایند و فراغت واقعی را تجربه نمی کنند. از این‌ رو اساس مقاله، چیستی فضای شهری فراغتی و چگونگی طرّاحی بوم محور آن ، متناسب با بومِ طبیعی و انسانی و تدوین اصول طرّاحی این فضاها است، با این هدف که کیفیّت، سرزندگی و سازندگی مورد انتظار برای فعّالیّت‌های اختیاری و اجتماعی شهروندان و کسب لذّت از اوقات فراغت برآورده گردد. لذا با اذعان به نقش طرّاحی شهری و شناسایی ویژگی های فضای شهری فراغتی و طرّاحی بوم گرایانه به طور عام به روش تحلیل محتوا و آگاهی از ویژگی بوم فراگیر ایران، شهرها و شهروندان ایرانی به روش توصیفی، اصول و معیارهایی، به‌ عنوان راهنمای طرّاحی فضاهای شهری فراغتی در ایران به طور خاص، ارایه گردید. در ادامه، پژوهش با استفاده از روش های پیمایشی و مقایسه ای و با هدف تحلیل شاخص های موثّر بر سرزندگی فضاهای فراغتی و مقایسه این شاخص ها در خیابان قیام و دهم فروردین در شهر یزد به انجام رسید. نتایج این بررسی نشان می دهد خیابان قیام نسبت به خیابان دهم فروردین، به دلیل موقعیت در بافت تاریخی و هم جواری با بازار سنّتی شهر از یک طرف و ویژگی های کالبدی، تنوّع عملکردی و حضورپذیری اش از طرف دیگر، شرایط مناسب تری برای گذران اوقات فراغت شهروندان به وجود آورده است. هر چند نتایج این پژوهش حکایت از آن دارد که حتّی خیابان قیام نیز دربرگیرنده ویژگی هایی است که برای حضور مستمرتر و هدف‌مندتر شهروندان نیازمند اتخاذ رویکردهایی متفاوت و کاراتر بر اساس ویژگی‌های فرهنگی، بومی و محلّی شهر یزد است.