معناشناسی محور در مسجد و کلیسا

محور، عاملی اساسی در سازمان دهی کالبدی معابد است که با توجّه به نحوه تفکّر هر مکتب، نقشی نمادین در فضاهای عبادی داشته است. محور، در فضای نیایشگاه ها عامل جهت مندی است که می تواند القاکننده معانی و کیفیّت فضایی تعریف شده ای در عبادت گاه باشد. این مقاله در پی آشکار ساختن عوامل و معانی موثّر بر محوربندی معابد اسلامی و مسیحی است. ضرورت مطالعه و بررسی محور در اهمیّت نقش پنهانی و موثّرش در جهت گیری معنوی و کالبدی فضای عبادت گاهی است. روش تحقیق به شیوه توصیفی ـ تحلیلی و استدلال منطقی با رویکرد تطبیقی می باشد. در ابتدا مبانی و تفاوت های فکری ِمرتبط با محورگرایی در مسجد وکلیسا مطرح می شود و در نهایت با بررسی تطبیقی مساجد و کلیساها به تحلیل معنایی نقش محور پرداخته می شود. بررسی مبانی اولیه محور، دلیل و نحوه شکل گیری فضاهای عبادی را آشکار می کند و منجر به نگاهی آگاهانه نسبت به طرّاحی مسجد و کلیسا می گردد. بر این اساس، محورافقی در نیایشگاه های مسیحی دارای جایگاهی استوار بوده و حامل نقش های تاریخی، رمزی، عملکردی و ... است. محور در کلیسا موجب مادی گرایی و ارتباط کلیسا با عوامل و نمادهای این جهانی می گردد. محور در کلیسا موجب مادی گرایی و ارتباط کلیسا با عوامل و نمادهای این جهانی می گردد. محور در مساجد، بنا به الزام عملکردی و کارکردی شکل گرفته اند. آن چه می توان در مساجد مشاهده کرد، فضایی خلاگونه و به دور کشش غالب در جهتی خاص است. محوربندی در مسجد منجر به سکوت ذهن و تعریف واحدی فضایی می گردد؛ به گونه ای که مسجد تجلّی گاه نیایش گاهی یک دست و همگانی، منطبق بر فردیّت افراد به سوی معبود واحد شناخته می شود. در نهایت، وجه مشترک در محورگرایی کلیسا و مسجد محور عمودی است. آن چه فرجام معنای حقیقی در مسجد وکلیسا را رقم می زند، محور عروج است که مسیر رستگاری را تعریف می نماید.