بررسی آموزه های مذهب شیعه در باغ شهرهای صفوی

عصر صفوی را بدون شک باید از درخشان ترین دوره های تاریخ معماری و شهرسازی ایران دانست. لذا شایسته است از زوایای گوناگون، عواملی که در شکوفایی آن دخیل بوده اند مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. مکتب اصفهان و آموزه هایش متاثر از حکمت عقلی شیعی شکل گرفت و از مهم ترین و موثرترین عواملی بود که باعث تشخّص و پیشرفت هنر و معماری دوره صفوی نسبت به دیگر دوره ها شد. به واقع شیعه در دوره صفوی با حاکمیّت شاهان صفوی و رسمی شدن مذهب تشیّع، از وضعیّت پیشین خود رهایی یافت و در ایران از اقلیّت به اکثریّت تبدیل شد و در ابعاد گوناگون زندگی بویژه زندگی شهری ایرانیان تاثیر گذاشت. این مقاله در بخش نخست به بررسی باغ سازی ایرانی ـ اسلامی در دوره صفویّه، با تاکید بر مطالعه عناصر اصلی سازنده و تقش آن ها در تعریف هویّت کالبدی باغ، می پردازد. در بخش دیگر، ارتباط شهرسازی و باغ سازی در عصر صفوی و ظهور ایده باغ شهر و عوامل موثّر در شکل گیری آن تبیین می گردد. در ادامه، باغ شهر تاریخی اصفهان به عنوان معروف ترین و باشکوه ترین باغ شهر ساخته شده در عصر صفوی انتخاب و چگونگی استفاده از عناصر اصلی و نحوه منظرسازی باغ ایرانی در تعریف استخوان بندی و منظر این شهر مورد مطالعه قرار می گیرد. هدف این مقاله، بررسی ارتباط میان باورهای مذهبی شیعی و شکل گیری و ظهور ایده باغ شهر توسط صفویان در آن دوره است. برای این منظور، از روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی استفاده شده و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش کیفی و استنباطی است. در گردآوری مطالب از روش کتابخانه ای استفاده شده است. نتایج حاصل از این مقاله نشان دهنده چگونگی ارتباط میان ایده باغ شهر ایرانی در عصر صفوی با الگوی باغ ایرانی و جایگاه باورهای دینی ـ اسلامی و شیعی در شکل گیری آن است.