بررسی ظرفیت توسعه میان افزا در فضاهای موقوفه شهری (مطالعه موردی: ناحیه 3 منطقه 2 شهر یزد)

علیرغم اینکه اراضی وقفی همواره نقش بسیار موثّری در شکلگیری و ساخت فضایی شهرهای ایران داشته است، امّا در سالهای اخیر، بسیاری از این اراضی در دل شهرها، بدون استفاده رها شده یا از توسعه بازمانده و سبب تشدید توسعه پراکنده شهری شدهاند. این روند، علاوه بر تشدید پراکندهرویی، به تخلخل بافت شهری، افزایش هزینههای خدماترسانی، ناسازگاری در کاربریهای همجوار و کاهش کیفیّت زیست در درون شهرها و... منجر شدهاند. آنچه در این مقاله به طور ویژه مورد توجّه است، اراضی بازمانده از توسعه در شهر یزد است. در این شهر حدود 7 درصد اراضی، وقفی هستند و حدود نیمی از این اراضی در دل بافتهای شهری واقع شدهاند، امّا کاربری مناسب شهری ندارند و از پویایی و کارایی لازم برخوردار نیستند. از این رو، توسعه مجدّد این اراضی وقفی در شهر یزد، ضرورتی برای استفاده بهینه از اراضی درونشهری محسوب میشود. بر این اساس، هدف مقاله حاضر سنجش ظرفیّت توسعه میانافزا در اراضی و فضاهای وقفی ناحیه 3 منطقه 2 شهر یزد و پهنهبندی و اولویّتبندی آنها بر اساس شاخصهای تحقیق است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. بدین منظور، در گردآوری دادهها، از روش کتابخانهای و مطالعات میدانی و از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، برای وزندهی به شاخصهای تحقیق بهره گرفته شده است. وزن مربوط به معیار و شاخصها، با استفاده از 30 عدد پرسشنامه تکمیل شده توسط متخصصان و با برنامه expert choice محاسبه گردیده است. نتایج یافتهها نشان میدهد که در تعیین ظرفیّت توسعه اراضی وقفی ناحیه مطالعاتی، عوامل مدیریّتی ـ نهادی با ضریب اهمیّت 0.664، بیشترین تاثیر و عوامل کالبدی- فضایی با ضریب اهمیّت 0.208، تاثیر کم و عوامل اقتصادی و اجتماعی هر یک با عدد 0.064، تاثیر ناچیزی در سنجش ظرفیّت توسعه اراضی وقفی ناحیه مذکور دارند. هم چنین با تهیّه نقشههای مربوط به هر یک از معیارها و شاخصها و روی هم اندازی آنها با اعمال وزن مربوطه، نقشهای تهیه شد که اراضی وقفی را در چهار دسته بر اساس اولویّت و ظرفیّت توسعه دستهبندی میکند؛ به طوری که اراضی وقفی با اولویّت اول، بیشترین ظرفیّت و اراضی وقفی با اولویّت چهارم، کمترین ظرفیّت توسعه را دارند.