بررسی تطبیقی جایگاه آب انبار در سازمان فضایی شهرهای تاریخی ایران (نمونه موردی شهرهای یزد و لار)

شهرهایی با اقلیم گرم و خشک، همواره دارای کالبدی فشرده بوده و به همراه عناصری مثل مسجد، بازار، میدان و آب?انبار، ساختار اصلی شهر را تشکیل می دهند. آب?انبار تنها عنصری است که ویژه شهرهایی با اقلیم گرم و خشک و مرطوب است. اهمیت این عنصر در بسیاری از مطالعاتی که تاکنون انجام شده، تنها از جنبه جزییات ظاهری آن مورد بررسی قرار گرفته و نقش آن در ساختار فضایی شهرهای تاریخی کمتر مورد توجه بوده است. هدف از این تحقیق، بررسی جایگاه آب?انبار در سازمان فضایی شهرهای تاریخی کشور است. با توجه به دامنه گسترده این شهرها در ایران، این تحقیق به طور خاص بر دو شهر یزد و لار متمرکز شده است. رویکرد مورد استفاده تحقیق، روش «بررسی تطبیقی» و بر مبنای منابع کتابخانه?ای و مشاهدات میدانی است. یافته های تحقیق نشان می دهد آب?انبارها هرچند حضوری فیزیکی در فضاهای شهری دو شهر یزد و لار دارند، اما تاثیر این عنصر در سازمان فضایی شهر لار بارزتر است؛ به طوری که این عنصر با قرارگرفتن در مرکز هر محله، شکل شبکه راه?ها را به صورت شعاعی درآورده و بافت دانه?های پیرامونی را به صورت ستاره?ای تنظیم نموده است. جهت گیری دانه?ها نیز به فراخور مرکزیت آب?انبار، به صورت دورانی تغییر کرده است. این در حالی است که آب?انبارهای شهر یزد، تاثیر چندانی در شکل?دهی به ساختار اصلی شهر نداشته و در اغلب اوقات، فضای پیرامونی آب?انبارها ارتباط فضایی مشخصی با سایر فضاهای عمومی شهر یزد ندارند.