پیامد نوپردازی در سازمان فضایی و عملکرد بازار تهران

بازار یکی از ارکان مهم شهرهای ایرانی و اسلامی است که در کنار مسجد و مرکز حکومتی، قلب این شهرها را شکل می?دهند. از آن جا که فضاهای شهری در تعامل با فرایندهای اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته و خود نیز بر آنها تاثیر می گذارند، بازار در شهر نیز متاثر از فرایند نوپردازی (مدرنیزاسیون) بوده و خود به بازتولید مدرنیته2 (نووارگی) پرداخته است. شهر و بازار به عنوان یکی از اجزای اصلی آن در فرایند نوپردازی دچار تحول شده است. در این پژوهش، بازار شهر تهران به عنوان یکی از شهرهای ایرانی و اسلامی با روش اسنادی و پیمایشی و با استفاده از داده های ثانویه و مصاحبه و مشاهده در دوره زمانی سال 68 به بعد مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان می دهد که در فرایند نوپردازی، بازار تهران، دچار دگردیسی شده است. بازارهای جایگزین در رقابت با بازار اصلی شکل گرفتند و با دگردیسی ارزش ها، هم نشینی بازار با مسجد، قطعی بودن خود را از دست داده است. در مقابل، بازار با فراغت و فضاهای فراغتی جدید ترکیب شده و شکل های تازه?ای از بازار را بازتولید کرده اند. در نتیجه، سازمان فضایی بازار از بازار متمرکز شهری به بازار پراکنده و عملکردهای بازار نیز از شکل سنتی به مجتمع های چند تخصصی با حوزه نفوذ مشخص تغییر شکل یافته اند.