تدوین چارچوب مفهومی تعامل شهر و آیین های جمعی و بررسی مصداق آن در آیین های عاشورایی

آیین?ها را می?توان به آداب و رسومی تعبیر کرد که طی سال?های طولانی شکل گرفته?اند و روابط و مناسبات انسان ها با جامعه، محیط و تاریخ و نیز روابط میان شهروندان را در فضایی نمادین تعریف و تنظیم می?کنند. آیین?ها ریشه در باورها، احساسات و هویّت اجتماعی مردم دارند و به همین دلیل، اغلب، برگزاری آن?ها به شکلی خودانگیخته از سوی افراد جامعه صورت می?پذیرد. آیین از یک سو به مثابه فعالیّتی اجتماعی در ارتباط تنگاتنگ با فضاست، بر آن تاثیر می گذارد و از آن تاثیر می?پذیرد. از سوی دیگر به مثابه پدیده ای فرهنگی، قابلیّت حمل روابط اجتماعی و فرهنگی را در شهر دارد. از این رو، آیین را می?توان پدیده ای فضایی و به?تبع آن پدیده?ای شهری دانست. بنابراین آیین?های جمعی همواره در تعامل با شهر، رد و اثر خود را برکالبد و محتوای آن برجای گذاشته?اند. مقاله حاضر در پی شناسایی نحوه ارتباط میان شهر و آیین?های جمعی است. بدین منظور با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و در قالب مطالعه?ای کیفی، با شناخت ماهیّت آیین?های جمعی و بررسی دیدگاه?های موجود شهرسازی در باره موضوع، مدل مفهومی چگونگی این تعامل ارایه گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که آیین?های جمعی به عنوان کنشی اجتماعی، نمادین و تکرارپذیر، از طریق چهار معیار آزادی، تداوم، ارتباط و انطباق بر سه مولفه اصلی شهر، کالبد، معنا و فعالیّت تاثیر می گذارند. در نهایت نیز به? منظور تدقیق و تصدیق یافته?های پژوهش، با استفاده از چارچوب مفهومی به?دست آمده، نقش آیین?های عاشورایی به عنوان وسیع?ترین و تاثیرگذارترین آیین جمعی بر معنا، فعالیّت و کالبد شهر ایرانی بررسی شده است.