خوانش طراحی مسجد شیخ‌لطف‌الله از منظر نشانه‌شناسی لایه‌ای بر پایه اصالت معنا

پژوهش حاضر به خوانش مسجد شیخ لطف الله با رویکرد نشانه شناسی بر پایه اصالت معنا پرداخته است. معماری به مثابه معنا، بازتابنده اندیشه ها و ارزش هایی است که برای درک و دریافت معانی آن باید از علم نشا نه ها مدد جست و چون این علم نشات گرفته از فلسفه است، پس باید آن را از دیدگاه های فلسفی مورد خوانش قرار داد تا رمزگشایی گردد. به نظر می رسد هنر معماری ایرانی به خصوص در طراحی مساجد و مکان های مذهبی با اصول نشانه شناسی، به خصوص بر پایه اصالت معنا شکل گرفته است. لذا هدف از این پژوهش رسیدن به الگوی مناسب جهت خوانش ساختارهای مسجد شیخ لطف الله است که آن را بتوان به دیگر مساجد نیز تعمیم داد. برای رسیدن به این مهم، یک سوال اساسی مطرح می شود که خوانش ساختاری مسجد شیخ لطف الله از منظر معنایی چگونه تحلیل می شود. روش تحقیق این مقاله از نوع نظری است که در مرحله جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و مشاهده با متغیر کیفی و استدلال منطقی و فلسفی بهره برده است. برای مدون کردن تحلیل ها؛ کلیات و ساختارهای ساختمان مورد مطالعه در پنج نظام بستر خلق متن، صورت گرفته است و با تجزیه و تحلیل آنها به مفاهیم و نشانه های بکار رفته در آنها دست یافته و سپس با کدگذاری و دسته بندی اولیه، مفاهیم در سه سطح معنایی صریح، ضمنی و نمادین؛ استخراج شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در متن فرم مسجد شیخ لطف الله، مفاهیم زیر قابل ملاحظه می باشند: ملزم شدن همراهی تمامی لایه های متنی با ویژگی های خاص خودشان که منجر به فرآیند بافت متن آن می شود و همچنین پیوستگی لایه های سازنده مسجد شیخ لطف الله بر اساس اصل همنشینی، بافت را بوجود می آورد. و در نهایت می توان معنای نمادین این مسجد باشکوه را تحت عنوان »معماری مسجد شیخ لطف الله، پدیده ای برای فعلیت یافتن کلام الهی در جهت پالایش روح آدمی « بیان نمود.

reading the design of sheikh lotfollah mosque from the perspective of layered semiotics based on the originality of meaning

the present research has studied the reading of sheikh latafullah mosque with a semiotic approach based on the originality of meaning. it seems that the art of iranian architecture, especially in the design of mosques and religious places, was formed with the principles of semiotics, especially based on the originality of meaning. the purpose of this research is to find a suitable model for reading the structures of sheikh latfullah mosque. the basic question is how to analyze the structural reading of sheikh latfullah mosque from the semantic point of view. the research method is theoretical with qualitative variables and logical and philosophical reasoning. the generalities and structures of the studied building were made in the five systems of the text creation platform, and then with the initial coding and classification, the concepts in three levels of explicit, implicit and symbolic meaning; has been extracted. the results show that the symbolic meaning of the mosque can be expressed under the title architecture of the sheikh latfullah mosque, a phenomenon for the actualization of the divine word in the direction of refining the human soul.