بازشناسی مفاهیم معنوی «سکونت» در مسکن سنّتی اقلیم کویری

سکونت، بیانگر برقراری پیوندی پرمعنا بین انسان و محیط مفروض است که از تلاش برای هویّت یافتن (به مکانی حسّ تعلّق داشتن) ناشی گردیده است. انسان زمانی بر خود وقوف مییابد که مسکن گزیده و هستی خود را تثبیت کرده باشد. از این رو، مفهوم سکونت همواره در طول تاریخ، ذهن اندیشمندان را به خود مشغول داشته است. این مقاله با هدف ساختارشناسی مفاهیم سکونت و مسکن از نگاه اندیشهورزان و سپس دیدگاه قرآن، تنظیم گشته است. روش پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و با انتخاب نمونه مسکنهای سنّتی در اقلیم گرم و خشک ایران انجام شده است. در مسکن سنّتی اقلیم گرم و خشک ایران، با توجّه به اقلیم سخت و طاقتفرسای کویری، همواره سعی بر این بوده تا علاوه بر توجّه به مفاهیم معنوی، شرایط مناسب زیستی را در داخل خانه فراهم آورند. روش جمعآوری اطلاعات از نوع کتابخانهای با مطالعه اسناد سخت و نرم و میدانی با مشاهده خانههای سنّتی اقلیم گرم و خشک و در نهایت ترسیم دیاگرام تحلیلی از آنها است. نتایج پژوهش نشان میدهد که مسکن سنّتی به علّت جوابگویی به نهاد کمال مطلوب با انسان عجین است. از این رو، مسکن سنّتی ـ اسلامی را نمیتوان تنها به لحاظ کالبدی، هندسی و شکلی توصیف کرد، بلکه معانی ورای آن از اهمّیّت بیشتری برخوردار است، این معانی در انتهای مقاله به عنوان الگویی برای احداث مسکن مطلوب معاصر بیان گردیدهاند.