بررسی شاخص های موثر در شکل گیری تعادل در معماری مسلمانان (نمونه موردی: مسجد جامع اصفهان)

یکی از ویژگیهای معماری مسلمانان، بهره‎گیری از تعادل در کلّ بنا و اجزای آن و همچنین یافتن روش‎های دستیابی به عدالت در معماری است. عالم هستی به دست آفریدگاری توانا بنا نهاده شده که تعادل و عدالت را بین تمام کاینات مایه آرامش قرار داده است. از آن جایی که انسان، خلیفه و جانشین خدا در زمین است، شرط این خلافت و جانشینی، تعهّد فعل و عمل خلیفه به صفات الهی است. در گذشته‎ای نه چندان دور، تعادل در آثار معماران مسلمان هویدا بود و این امر آرامش را برای ساکنان و بهرهمندان از بناها و فضاهای معماری، به ارمغان داشت. این مقاله در پی یافتن شاخص‎های تعادل در کل بنا و اجزای آن در معماری مسلمانان است که توانسته چنین معماری ارزش‎مندی را ایجاد کند. مقاله حاضر با استفاده از روش تحقیق «موردپژوهی و راهکارهای ترکیبی»، ضمن بررسی ادبیات موضوع، به تجزیه و تحلیل مولّفه‎های موثّر در ایجاد تعادل در بنای مسجد جامع عتیق اصفهان در دوران اسلامی پرداخته‎ است. بدین منظور فضاهای اصلی مسجد مورد بررسی قرار گرفته و عوامل ایجاد کننده تعادل در این فضاها بیان شده است. شاخص‎های موثّر در شکل‎گیری تعادل در معماری مسلمانان را می‎توان مولّفه‎هایی مانند تقارن، تناسب و مقیاس، سلسله مراتب، ریتم، مصالح همگن و سازه، فن ایستایی و تزیینهای طبیعی دانست.