تحلیل قیاسی نقش فرهنگ و اقلیم بر معیارهای صورت‌بندی خانه‌های قاجاری (مطالعه موردی: اقلیم‌های «گرم و مرطوب» و «معتدل و مرطوب» ایران)

در طول تاریخ، انسان در کالبدهای معماری متفاوتی زندگی خود را سپری کرده است؛ که این کالبد محصول نهایی شیوه نگرش انسان، نیازهای رفتاری او، وضعیت و شرایط اجتماعی، مذهبی و اقتصادی و اقلیمی بوده است. تاثیر هر یک از عوامل ذکر شده بر پیکره بندی کالبد معماری خانه-ها متفاوت بوده ولی نفوذ فرهنگ و اقلیم به عنوان کلیدی ترین عوامل موثر بر شاخصه‌های معماری، غیر قابل انکار است. هدف این پژوهش دست یابی به نگرشی بر نقش فرهنگ و اقلیم بر معیارهای صورت بندی خانه های قاجاری در اقلیم های گرم و مرطوب و معتدل و مرطوب ایران با رویکرد تحلیل قیاسی بوده تا نحوه تاثیرپذیری هر یک از شاخصه‌های کالبدی را از این عوامل شناسایی کند. روش تحقیق در این پژوهش، در حوزه روش کیفی قرار دارد و جمع‌آوری مطالب به روش کتابخانه ای و مشاهده میدانی انجام شده است. در فرآیند تحلیل و ارزیابی موضوع پژوهش، چهار خانه قاجاری با دو فرم متفاوت حیاط مرکزی و بلوکی در شهرهای شاخص اقلیم‌های مذکور انتخاب شدند تا از طریق تحلیل قیاسی، نقش فرهنگ و اقلیم در فاکتورهای کالبد معماری مشخص شود. نتایج پژوهش نشان داد که در اقلیم گرم و مرطوب، معیارهای سلسله مراتب، نما و تزئینات، نور و روشنایی بیشتر تحت تاثیر فرهنگ بوده و اقلیم بیشترین تاثیر را بر روی فرم خانه، جهت گیری، مصالح و عملکرد داشته است، درحالی که در اقلیم معتدل و مرطوب، فرهنگ بیشترین تاثیر را بر هندسه، سلسله مراتب و مقیاس خانه ها گذاشته و عامل اقلیم بر روی ترکیب بندی، عملکرد و فرم خانه موثر واقع شده است.

comparative analysis of the role of culture and climate on the design criteria of qajar houses (case study: hot and humid and mild and humid climates of iran)

throughout history, human has spent his life in different architectural bodies, which is the final product of man's attitude, his behavioral needs, social religious, economic and climatic conditions. the effect of each of the mentioned factors on the configuration of the architectural form of the houses is different, but the influence of culture and climate as the most key factors affecting the architectural characteristics is undeniable. the aim of this research is to get an attitude on the role of culture and climate on the design criteria of qajar houses in the hot and humid and mild and humid climates of iran with the approach of comparative analysis in order to find out the influence of each of the physical characteristics from this. slow identification factors. the research method in this article is in the field of qualitative method and the collection of materials was done by library method and field observation. in the process of analysis, four qajar houses with two different forms of central courtyard and block were selected in the key cities of the mentioned climates in order to determine the role of culture and climate in the architectural factors through comparative analysis. the results of the research showed that in the hot and humid climate, the criteria of hierarchy, facade and decorations, light and illumination were more influenced by culture and the climate had the greatest impact on the house form, orientation, materials and performance, while in a mild and humid climate, culture has the greatest impact on the geometry, hierarchy and scale of houses, and the climate factor has been effective on the composition, function and form of the house.