تحلیل شاخص های ارزیابی پیاده راه های مذهبی حرم حضرت معصومه (س)

پیاده راه های مذهبی یکی از بارزترین عناصر خطی اغلب شهرهای زیارتی جهان هستند که در آن زائران و گردشگران از بدو ورود به شهر تا زمان رسیدن به بارگاه اصلی، با فعالیت های متنوع مذهبی و فرهنگی، تجاری، خدماتی و ... در طول این محورها مواجه اند. این پیاده راه ها زائران را به تدریج برای ورود به فضای زیارتی بارگاه آماده می نمایند؛ لذا از آنجا که گاه ممکن است مسیرهای مختلفی برای تشرف به مکان های مقدس در شهرهای مذهبی وجود داشته باشد، شاید بتوان آنها را بر اساس شاخص های کمی و کیفی موجود در شهرهای مذهبی طبقه بندی و ارزیابی کرد. این مقاله با هدف شناسایی بهترین مسیر شرفیابی زوار حرم حضرت معصومه (س) بر اساس شاخص های جذابیت بصری و عناصر کالبدی مذهبی هر مسیر، به این مهم می پردازد که چگونه می توان محورهای منتهی به حرم را بر اساس این معیارها ارزیابی و اولویت بندی کرد تا زائران با ورود به این محور و عزیمت به صحن حرم با چشم اندازها و فعالیت های در شان و منزلت یک شهر ایرانی اسلامی مواجه گردند. روش این تحقیق توصیفی با استفاده از اطلاعات کمّی مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی است. برای شناسایی و تحلیل مسیرهای منتهی به حرم حضرت معصومه (س) ابتدا متغیرهای سنجش محورها بر اساس چارچوب نظری مشخص و اطلاعات مورد نیاز به جداول نرم افزار gis وارد و لایه های مختلف استخراج شد، سپس با روی هم گذاری لایه ها امتیاز هر مسیر متناسب با نوع فعالیت و کاربری های محور مشخص گردید. داده های مورد نیاز برای این جداول از نقشه های پایه و وضع موجود جمع آوری گردید و برای داده های میدانی از نظرسنجی با روش تحلیل سلسله مراتبی ahp از زائران، بهره برداران و مسئولان و همچنین توزیع پرسشنامه های کتبی و مصاحبه ای و همچنین بیان تصویری آنچه زائران در طول مسیر زیارت خود می بینند و به تصویر می کشند، استفاده شد. دستاورد این تحقیق نیز توصیف و طبقه بندی شاخص های موجود در پیاده راه های منتهی به حرم حضرت معصومه (س)، امتیازدهی و اولویت بندی هر محور بر اساس شاخص های ارزیابی و نهایتاً در اولویت قرار گرفتن خیابان ارم به عنوان مناسب ترین پیاده راه تشرف زائران به حرم حضرت معصومه (س) بوده است.